Мавзу: “Teatr tarixi” kursiga kirish

 
245 
Senekaning  «Medeya»si  Yevripidning  shu  nomli  asari  sujetida  tasnif  etilgan 
bo'lsa-da, lekin yunon dramaturgi pyesasidan tubdan farq qiladi. Bu yerda Medeya 
tragediyaning boshidanoq intiqom alangasida yonuvchi ayol sifatida ko'rinadi. 
U  mudhish  hayqiriq  bilan  jamiki  ma'budlarni  hozir  bo'lishga  chorlab, 
Yasonning  bo’lg'usi  qaylig'i  va  uning  otasidan  qasos  olishga  chaqiradi.  U 
Yasonning  to'yi  bo’ladigan  Karinfga  o't  qo'yishga  ham  tayyor.  Yevripid  asariga 
xos murakkablik bu yerda berilmaydi. 
Senekada  Yason  Yevripiddagidan  o'zgacha  ko'rsatilgan.  U  o'z  bolalariga 
g'amxo'rlik qilish niyatida malikaga uylanayotgan bo'lib ko'rinadi. Nikohdan bosh 
tortganida,  u  o'limga  mahkum  etilar  va  uning  ortidan  bolalarining  ham  o'lishi 
turgan  gap  edi.  Medeya  Yasondan  bolalari  bilan  badarg'a  qilinishini  so'raydi. 
Yason  buni  rad  etadi:  bolalardan  ajralgandan  ko'ra  o'limni  afzal  ko'rishini  aytadi. 
Medeya  shu  holatni ko'zda tutib, Yasonni  dahshatli  azobga  duchor  etish  niyatida, 
avval  bir  farzandini,  keyin  ikkinchisini  erining  ko'z  o'ngida  o'ldiradi.  Qotillik 
sahnasida  muallif  Medeyaning  onalik  mehr-shafqatini  emas,  qasoskorlik  alamini 
ifoda etgan. 
Seneka  G'arbiy  Ovro'po  teatri  tarixida  alohida  o'ringa  ega.  Uyg'onish  davri 
gumanistlari  shu  dramaturg  asarlari  orqali  antik  tragediya  bilan  tanishadilar. 
Seneka  tragediyalari  italyan  va  keyinroq  fransuz  va  boshqa  xalqlar  tragediyasi 
rivojiga o'z ta'sirini ko'rsatgan. 
O'zbek o'quvchilari Rim adabiyoti asarlari bilan 1930-yillarda ulug' adib-Oybek 
tarjimasida  tanishganlar.  Bu  tarjimalar,  shu  jumladan  Plavtning  «Maqtanchoq 
jangchi»,  «Xumcha»,  Terensiyning  «Qardoshlar»  Senekaning  «Medeya» 
pyesalaridan  olingan  parchalar  Oybekning  20  jildlik  «Mukammal  asarlar» 
to'plamining 15-jildiga kiritilgan.