Мавзу: “Teatr tarixi” kursiga kirish

 
245 
bo'lmish «Karkidonlar» (1959) pyesasi misol bo'lishi mumkin. Bu pyesa 1997-yil 
«Ilhom» tajribaviy teatrida ham sahnalashtirildi. 
Sahna  san'ati.  Jan  Lui  Barro  (1910-1994)  1958—1968-yillar  davomida 
Parikning nufuzli teatrlaridan «Odeon» teatrini boshqarib, fransuz sahna san'atida 
alohida mavqega ega bo'lib keldi. 
Barro  «Komedi  Fransez»  teatri  maktabini  o'tab,  1940-yili  shu  teatrda 
halovatsiz,  mard  va  jo'shqin  Hamlet  obrazini  yaratdi.  U  mumtoz  dramaturgiya, 
zamonaviy  milliy  va  xorijiy  psixologik  drama  tabiatini  chuqur  his  etuvchi  aktyor 
edi. Molyerning «Skapenning nayranglari» komediyasidagi Skapen talqinida uning 
topqir, serg'ayrat, qalban beg'ubor badkirdorlarni masxaralashga ustasi farang kishi 
tarzida namoyon bo'lgan edi. 
Barro  rejissura  ustasi,  san'atda  haqiqat  izlovchi  teatr  shoiri  bo'lib  qoldi.  U 
teatrni  «insoniylik  timsoli»  deb  atadi  va bir  munaqqidning  ta'biri  bilan  aytganda, 
bani basharga inson haqida ochiq, vijdoniy so'zlarni aytish uchun intildi. 
Jan  Vilar  (1912—1971)  fransuz  sahna  madaniyatining  ko'rkli  teatrlaridan 
«Milliy  Xalq  teatri»  (TNR)  ga  1951—1963-yillar  davomida  rahbarlik  qilib, 
haqiqiy  ommabop  san'at  uchun  kurash  olib  bordi.  U  2700  o'rinli  Sheyo  saroyi 
sahnasida badiiy ko'rkam, ulug'vor teatr tomoshalarini yaratdiki, bu xalqni teatrga 
yaqinlashtirishda fransuz sahnasi tarixida favqulodda yangi voqelik edi.  Vilarning 
bu boradagi izlanishlari Avinon festivallaridan boshlangan edi. 
1947-yili  Provans  Avinon  shahrida  Vilar  boshchiligida  «Fransuz  drama 
san'atining birinchi festivali» o'tkazilib, ushbu festival o'sha chog'dan har yili yoz 
kezlari «Avinon festivali» nomi bilan xalqaro miqyosda o'tkaziladigan bo'lib qoldi. 
Vilar o'z teatriga J. Filip, Daniel Sorano, Mariya Kazares kabi iste'dodli aktyorlarni 
jalb etgan edi. 
Jerar  Filip  (1922-1959)  qahramonona  romantik  ruhdagi  aktyor  bo'lib,  u 
Kornelning  «Sid»  asaridagi  Rodrigo  rolini  Fransiyaning  buyuk  kelajagi,  shon-
shavkati  deya  kurashgan  siymo  tarzida  talqin  etdi.  Uning  Rodrigosi  Sheyo  saroyi 
sahnasida qaynab  jo'shgan  holda  paydo bo'lar  ekan, tomoshabinlar  olqishlar bilan 

---