Мавзу: “Teatr tarixi” kursiga kirish

 
245 
Jeyms  Kuin  esa  klassitsizmni  asosiy  uslub  sifatida  qabul  qiladi.  Charlz  Maklin 
realistik  ijro  yo'lini  ilk  bor  ingliz  sahnasida  amalda  namoyon  etgan  aktyorlardan 
biri  bo'ldi.  Uning  shogirdi  Devid  Garrik  ingliz  sahna  san'ati  rivojida  yangi  davr 
ochdi. 
Devid  Garrik  (1717—1779)ning  onasi  irland  oilasidan,  otasi  fransuz  zobiti 
bo'lib,  ular  o'z  farzandlarining  huquqshunos  bo’lishini  istar  edilar.  Oilada  teatrni 
juda sevishar  va shu bois  Devid havaskorlik spektakllarida  ishtirok  etib turar  edi. 
Shunday  hodisalardan biri 1741-yili  kichik  Gudmens  —  Filds teatrida ro'y  beradi 
— u Richard III rolini ijro etadi va butun Londonga taniladi. 
O'sha  davrda  Londonda  1682-yili  tashkil  etilgan  Druri-Leyn  va  1732-yili 
uyushgan Kovent Garden teatrlari mavjud edi. Garrik 1747-yili Druri-Leyn teatrini 
sotib oladi va qariyb 30 yil davomida shu teatrga rahbarlik qilib, Shekspirning 25 
ta asarini sahnaga qo'yib, ularning ko'pchiligida o'zi bosh rollarni ijro etadi. 
O'rta  bo'yli,  qaddi-qomati  kelishgan,  yuz-ko'zlari  benihoya  ifodali  bu  inson, 
avvalo,  buyuk  aktyor  edi.  Unda  aktyorlik  salohiyati  davrning  estetik  ehtiyojlarini 
teran his etish layoqati bilan ajib tarzda uyg'unlashib ketgan edi.  
Garrik  ijodida  Richard  III,  Qirol  Lir  va  Hamlet  rollari,  ayniqsa,  katta 
ahamiyatga ega bo'lgan.  
Garrikning Hamleti yana ham xayratlanarli edi. Aktyor dard-alamlardan azobda 
qolgan  mardonavor  kishi  siymosini  yaratdi.  Hamlet  deyarli  har  bir  sahnada  ajib 
sahnaviy  shakllar  orqali  jo'shib  turuvchi  va  ba'zan  butkul  bir-biriga  zid  his-
tuyg'ular hukmi ostida ko'rinar edi.  
Garrik  trgediyada  ham,  komediyada  ham  bir  xil  darajada  muvaffaqiyat 
qozongan.  Eng  muhimi,  turli  toifadagi  rollarda  chiqish  san'atkor  is'tedodining 
barcha jihatlari ochilishiga olib kelgan. 
Rejissura  sohasidagi  islohotni  Garrik  1747-yili  tomoshabinlarning  sahna 
atrofida o'tirish tartibini bekor qilishdan boshladi. Klassitsizm ruhidagi spektaklda 
tomoshabinning sahna atrofida joylashuvi aktyorlarga unchalik xalaqit bermas edi. 
Garrik  sahna  bo'shlig'idan  kengroq  foydalanishni  ko'zlaydi.  1765-yili  sahna  ich-
karisida  parda-to'siqlar  (rampalar)  o'rnatilishi  ham  shu  intilishning  natijasi  edi. 

---