Мавзу: Ташкилотлар ва уларни бошқариш

Ташқи муҳит ташкилотни ресурслар билан таъминловчи манба бўлади. Бунда ташкилот ҳам, ўз навбатида, бунинг учун тўлов сифатида ташқи муҳитга ўз фаолиятининг натижаларини бериши керак. Шундай қилиб, ташкилот ташқи муҳит билан доимий равишда ўзаро алмашиш ҳолатида бўлади. У билан алоқа узилиши билан, ташкилот ҳам тугайди. Ташкилотнинг ташки муҳит билан ўзаро ҳамкорлиги мавжуд бўлиш имконияти, ташкилотнинг фаолияти, керакли даражада ички солоҳиятини, ҳамда вужуд- га келган четга чиқаришларни бартараф қилиш ва унга кўрсатилаётган хуник таъсирлардан кейин ҳам қуйилган мақсадларга эришишни таъминлайди.


Ташкилотлар фаолиятини туркумлаштириш.
Ташкилий тузилмаларнинг турлари
Меҳнатни тақсимланиши ташкилотнинг энг муҳим таърифлари бўлади. Ҳатто агар иккита киши бир мақсадга эришиш учун биргаликда ишлаётган бўлсалар ҳам, улар ўзаро меҳнатни тақсимлашлари керак. Ишни ташкил қилувчи таркибий қисмларга бундай тақсимланиши меҳнатни горизонтал бўлиниши деб аталади. Ишнинг катта ҳажмини кичикроқ ихтисос- лаштирилган вазифаларга тақсимлаш одамларнинг ушбу миқдори мустақил ишлаганларига қараганда анча кўпроқ маҳсулотни ишлаб чиқариш ва сотишга имкон беради, яъни меҳнатнинг каттароқ унумдорлигини беради.
Кичикроқ ташкилотларда меҳнатни горизонтал тақсимланиши анча кучсизроқ кузатилади. Масалан, умумий овқатлантириш корхоналарининг бир вақтда бошқарувчилари ҳам бўлган эгалари, овқат тайёрлашлари ва келувчиларга хизмат кўрсатишлари мумкин.
Иирик ва ўртача ташкилотларда горизонтал таксимланиш етарлича аниқ кузатилади. У ўзига хос вазифаларни бажарувчи ва аниқ мақсадларга эришувчи бўлинмаларни ташкил қилиш йўли билан амалга оширилади. Улар бўлимлар, хизматлар, секторлар ва ҳ.к. деб аталадилар. Ташкилот каби, унинг бир қисми бўлган бўлинмалар ҳам одамлар гуруҳидан ташкил топадилар ва бу одамлар фаолиятини умумий мақсадларга эришиш учун мувофиқ- лаштириш керак. Бунинг учун муҳнатни вертикал тақсимланиши керак, бунда битта бўлинма раҳбари бошқа бўлинмалар раҳбарларининг ишини мувофиклаштиради, улар ҳам, ўз навбатида, кейинги бўлинмалар раҳбарлариниг ишини мувофиқлаштирадилар. Меҳнатни бундай вертикал тақсимлаш натижасида бошқарув босқичлари ташкил бўладилар.