Мавзу: Ташкилотлар ва уларни бошқариш

Ташкилотнинг ташкилий тузилмаси алоҳида бўлинмаларнинг вужудга келган ажратилиши, улар ўртасидаги алоқалар ва бўлинмаларнинг ягона бир бутунга бирлашишини акс эттиради.
Техник воситалар ва уларнинг ташкилот томонидан яратилаётган якуний маҳсулотни олиш учун комбинациялаш ва фойдаланиш усулларини
ўз ичига олувчи технолигия менежмент томонидан энг диққатли эътиборнинг предмети бўлади. Бошкарув технологиялари ва улардан самаралироқ фойдаланишни амалга ошириш масалаларини ҳал қилиш керак. Кейинги вақтларда борган сари илғорроқ технологияларни пайдо бўлиши муносабати билан менежментнинг тегишли вазифалари етарлича мураккаброқ ва аҳамиятлироқ бўлиб бормоқда, чунки уларни ҳал қилиш ташкилот учун келажакда жиддий ва ғоятда ижобий оқибатларга олиб келиши мумкин.Шунинг билан бир вақтда улар ташкилотнинг ички хаётида салбий жараёнларга олиб келиши, унинг ташкилий тузилмасини бузиб юбориши, ходимллардаги мотивацияни йўққа чиқариши мумкин.
Ходимлар ҳар қандай ташкилотнинг асоси бўладилар Одамларсиз ташкилот йўқ. Ташкилот фақат унда одамлар бўлгани учун яшайди ва фаолият юритади. Одамлар ташкилотда унинг маҳсулотини яратадилар, ташкилотнинг маданияти, унинг ички муҳитини шакллантирадилар, ташкилотнинг нима эканлиги уларга боғликдир. Шунинг муносабати билан ташкилотдаги одамлар менежмент учун “биринчи сонли предмет” бўладилар.
Ташкилий маданият -бу ташкилот аъзолари томонидан тақсимланадиган энг муҳим бойликлар (номоддий), ниятлар ва белгиларнинг йиғиндисидир.Ташкилотнинг ҳамма ёққа кириб борувчи ташкил қилувчиси бўлган ҳолда, у ҳам ташкилотнинг ички ҳаётига ва ҳам унинг ташқи муҳитдаги ҳолатига кучли таъсир кўрсатади. Ташкилий маданият қуйидаги ташкил қилувчилардан вужудга келади:

• 
  ташкилотни мавжуд бўлишининг маъносини ва унинг ходимлар ва мижозларга муносабатини берувчи фалсафа;
  
• 
  ташкилот асосланадиган, ва унинг мавжуд бўлиш мақсадларига ёки ушбу мақсадларга эришиш усулларига тегишли бўлган устивор қадриятлар;
  
• 
  ташкилот ходимларига тақсимланадиган ва ташкилотдаги ўзаро муносабатлар томойилларини белгилаб берувчи ҳулқ меъёрлари;
  
• 
  ташкилотда “ўйин” олиб бориладиган қоидалар;
  
• 
  ташкилотда мавжуд бўлувчи ва ташкилотда кандай атмосфера мавжудлиги ва ташкилот аъзолари ташқаридаги шахслар билан қандай ўзаро ҳамкорлик қилишларида номоён бўлувчи муҳит;
  
• 
  ташкилотда маълум тадбирларни ўтказиш, маълум ифодалар, белгилар ва ҳ.к.дан фойдаланишда акс эттириладиган ҳулқий урф- одатлар.
  

Ташкилот ходимлари кўпроқ менежмент томонидан ва хусусан юқори раҳбарият томонидан ишлаб чиқиладиган ва шакллантириладиган ташкилий маданиятнинг манбалари бўладилар Ташкилий маданият ташкилотнинг барча ресурсларини унинг мақсадига эришишга жалб қилишда жуда катта роль ўйнаши мумкин. Аммо мақсадга эришиш йўлига катта тўсиқ ҳам бўлиши мумкин, айникса,у бунинг учун ўзгаришлар ўтказишни талаб қилса.
Шунинг учун менежмент ташкилий маданиятни шаклланиши, қўллаб қувватланиши ва ривожланиши масалаларини ҳал қилинишига катта эътибор қаратиши керак.
Ташкилотнинг ички ҳаёти кўп сонли ҳар ҳар ҳаракатлар, жараёнчалар ва жараёнлардан ташкил топади. Ташкилотнинг тури, унинг ўлчами ва фаолият турига кўра бир хил жараёнлар ва ҳаракатлар унда етакчи ўринни эгаллашлари, бошқалари ё йўқ бўлишлари ёки кичикроқ ҳажмда амалга оширилишлари мумкин. Аммо ҳаракатлар ва жараёнларнинг катта турли- туманлигига қарамасдан, вазифавий жараёнларнинг бешта гуруҳларга ажратиш мумкин, улар ҳар қандай ташкилотнинг фаолиятини қамраб оладилар ва менежмент томонидан бошқарув объекти бўладилар. Улар қуйидагилардан иборат:

• 
  ишлаб чиқариш;
  
• 
  маркетинг;
  
• 
  молия;
  
• 
  ходимларни бошқариш;
  
• 
  эккаунтинг (хўжалик фаолиятини ҳисобга олиш ва таҳлил қилиш).
  

Менежмент ташкилотда ўтаётган вазифавий жараёнларни бошқаришни амалга оширади, зарур бўлган ҳолларда, ташкилотнинг ички муҳитини шакллантиради ва ўзгартиради.
Ташкилот бозор муносабатлари шароитларида атроф-муҳит билан ҳар хил ахборотли, ашёвий жиҳатларда ўзаро ҳамкорлик қилишга қодир бўлган очиқ тизимдан иборат бўлади.