Mavzu: Tasavvufning vujudga kelish tarixi

Safar dar vatan. Tarikat a’zosi bashariy tabiatda safar kilsin, ma’nosini bildiradi.
Xilvat dar anjuman. Muridning doimo «Kalbing Alloxda, kuling esa mexnatda» shioriga amal kilib, zoxiran xalk bilan, botinan Xak bilan bulishligini bildiradi.
Yodkard. Tarikat a’zosi doimo Allox yodi bilan yashamogi va zikr tushmogi lozim.
Bozgasht. Tarikat a’zosi tili yoki dilida kalima keltirgandan sung uning orkasidan «Xudovando, mening maksadim sensan» suzini aytadi. Bu koida odamdan yaxshi yoki yomon fikrlarni xaydovchidir.
Nigoxdasht. Tarikat a’zosining xayolini bir joyga kuyib, xotirjam bulib yurish odatini bildiradi.
Yoddasht. Tarikat a’zosi Alloxni doimo zavk va shavk ila yodda tutish, ogox bulish odobi.
Vukufi zamon. Tarikat a’zosining doimo uz vaktini xisob-kitob kilib yurishi, vaktning kanchasi xayrli, kanchasi yomonlik uchun bulganligini uylab yurmokligi odobini bildiriadi.
Vukufi adadiy. Tarikat a’zosi uchun xamisha uzining yagonaligini, tanxoligini, voxidligini nazarda tutib yurish odobidir.
Vukufi kalb. Tarikat a’zosining xamisha uz dilida Alloxni saklash bilan kungli tuk xamda xotirjam bulib yashirin zikr xolatida bulish odobini bildiradi.
Yukorida kayd etilgan tarikat a’zosi amal kilishi shart bulgan koida, talab, odobning sakkiztasini Abduxolik Gijduvoniy yaratgan. Ular Baxouddin Nakshband tomonidan yana uchta koida bilan boyitilib takomilga etkazilgan. Baxouddin Nakshband xakida Alisher Navoiy «Nasoyim ul-muxabbat» asarida shunday deb yozgan: «Oliy sifatlar egasi va mu’tabar zot, Xak ravshanligining shoxi va tugri yulning gul soluvchisi bulgan Xoja Baxouddin Nakshband bu iklim uzra taxt kurgach, yuklik mulkida xam podshox buldi».
Xakikatan xam, oltin silsila – silsilot az-zaxob deb atalgan va kungillarda ishku sadokat urugini kukartirishga zamin yaratgan nakshbandiya tarikati musulmon olamida asrlar osha chukur ildiz otdi. Xozirda Pokistonda nakshbandiya tarikati Jaxon markazi faoliyat kursatmokda.
XXI asrga kelib, nafakat musulmon olamida, balki AKSh, Germaniya, Rossiya, Avstraliya, Litva kabi mamlakatlarda xam bu tarikatga ixlosmandlar kupaydi. «Nakshbandiylik tasavvufni xayotiylashtirgan ta’limotdir, - deydi Pokistondagi nakshbandiya tarikati Jaxon markazi raisi Zulfikor Axmad. – Ushbu tarikat daraxti xali butun olamni tutadi, chunki unda kishilik tafakkurining eng amaliy va okilona xulosasi mujassam»