Mavzu talab va taklif nazariyasi. Bozor muvozanati. Narh va uning shakllanish mеhanizmi. Reja

Tovarning nafliligi uning kishilar ehtiyojini nakadar kondira olishi , ya'ni iste'molchilarda konikish hosil etishidir.
Tovarning kadir-kiymati uning nafliligi va narhining kanday bo'lishidir.
Marginal ( cheklangan ) naflilik qonuniga ko'ra talab qondirilgan sari qo'shimcha harid etilgan so'nggi tovarlarning nafliligi pasayishga moyil bo'ladi.

Taklif - bu aniq bir tovar yoki tovarlarning muayyan bir vaqtda va muayyan narh bilan sotish uchun bozorga chiqarilishidir.

Mahsulot va xizmat Narx Taklif.

Taklif talabdan farqliroq harid qobiliyatini emas,balki ishlab chikarish ko'lamini bildiradi.

Bozordagi barcha tovarlar ishlab chiqaruvchilarning taklifi muayyan vaqtdagi bozor taklifi buladi.

Individual taklif- bu ayrim ishlab chikarishlarni muayyan tovarni bozorga taklif etishidir.

Taklif konuni shunday qonunki unga binoan tovarlar taklifi ularning narhiga nisbatan tug’ri mutanosiblikda bo'ladi.
Bu qonunga binoan narh oshsa tovarlar ko'plab taklif etiladi, narh pasaysa taklif ham kamayadi

Taklifning narhga boqlik elastikligi taklifning narhga nisbatan nakadar o'zgarishini bildiradi.

Ek=Tf% / R% Ek-taklifni foiz hisobida aniqlash uchun .
Tf-narhni foiz hisobida o'zgarishi.
R-narhning foiz hisobida o'zgarishi.
Misolda ko'rib chiqamiz , agar 250 grammli bir pachka margarinnig narhi 800 sumdan 960 sumga oshdi, ya'ni 20% ga (960-800/ 800*100=200 ) oshdi. Bunda 10000 pachka urniga 12500 pachka margarin taklif etiladi, ya'ni taklif 25%ga (12500-10000/ 10000*100=25) oshiradi. Bunda Ek=25/20=1.25 Demak,Ek >1,0. Bu taklif narhga nisbatan kuprok ortganini bildiradi. Taklif elastigligi har hil holatda buladi:
1.Taklif elastik bulsa. Ek>1,0 Taklif elastik bulganda uning chizigi kuyidagicha buladi.

В

D
NARX 600 С

500 А

400

300

200

100

О Х
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10


TAKLIF

2. Taklif noelastik bulganda taklif narhga nisbatan sekinrok uzgaradi.Narh 40 %ga oshsa taklif 25% ga kupayadi. Bunda Ek=25/40=0,62 ya'ni Ek<1,0 shunday bulganda taklif Eri chizigi kuyudagicha buladi.

У Е

D

400 С

300 В

Narx 200 А

100

О 100 300 500 700 Х
tklif
3.Taklif va narh bir hil darajada uzgarganda bir da'fali
elastik buladi.
Narhning uzgarishiga javoban taklifning uzgarishi bulmasa mutlok noelastik taklif movjud buladi.
Taklifga narhdan boshka omillar ham ta'sir etadi ,birok ular taklif konunini izoh etmaydi:
1. Resurslar narhi.
2. Ishlab chikarish tehnologiyasi.
3. Moliya vositalari ( solik, subsidiya, moliyaviy yordam)
4. Borozda taklif etiladigan boshka tovarlar narhi.(turdosh, urinbosar)
5. Bozor narhining uzgarish ehtimoli.