Mavzu: tabiatshunoslikni o’qitish metodikasi pedagogik fan sifatida

Sinfda  amaliy  mashg’ulotlar.  Sinfda  amaliy  mashg’ulotlar  tarqatma 
material  bilan  olib  boriladi,  bu  o’quvchilarga  o’rganilayotgan narsani bir necha 
sezgi  a'zolari  bilan  qabul  qilib  olish  imkoniyatini  beradi,  ya'ni  ular  narsani 
ko’ribgina  qolmasdan,  uning  ustida  har  xil  tajribalar  o’tkazadilar,  uning 
xususiyatini  (masalan,  timab  ko’rish,  bolg’acha  bilan  urib  ko’rish  orqali  narsaning 

---

mo’rtligini,  egish  bilan  -  qayishqoqligini,  egiluvchanligini  va  hokazo)  sinaydilar. 
Tarqatma  material  sifatida  tabiatshunoslik  darslarida  jonsiz  va  jonli  tabiat  jismlari 
(toshlar,  foydali  hasharotlar,  o’simliklar  va  ularning  qismlari,  mayda  hayvon  va 
boshqalar)dan foydalaniladi. 
Amaliy ishlar quyidagi tartibda olib boriladi: 
ish maqsadini e'lon qilish; 
o’qituvchining yo'1-yo'riqlar berishi; 
topshiriqni tushuntirish; 
materiallarni tarqatish; 
kuzatish; 
o’tkazilgan ish natijalarini tushuntirish - suhbat; 
xulosalarni daftarga yozish; 
rasmlar chizish. 
Amaliy ish vaqtida o’qituvchi topshiriq tushunarsiz tuyulganda yoki murakkab 
bo’lganda ayrim o’quvchilarga yordamlashadi. Lozim bo’Isa ish mazmunini butun siniga 
takroran tushuntirish kerak bo’ladi. Amaliy ishning asosiy qiyinchiligi kuzatilayotgan 
hodisalarni anglash, eng muhimlarini ajrata bilish, xulosalarni ifodalay olishdir. 
Tirik  tabiat  burchagidagi  amaliy  mashg’ulotlar  uzoq  vaqt  davom  etadigan 
kuzatish  va  tajribalar  bilan  bog’liqdir.  Tirik  tabiat  burchagida  amaliy  ish 
o’tkazishga bag’ishlangan darsda uning maqsadi va bajarish izchilligi tushuntirilishi 
kerak.  o’quvchilarga  savolnoma  berish  mumkin.  Tabiat  burchagidagi  ishlarning 
natijalaridan tegishli mavzular o’iganilayotganida foydalaniladi. 
Amaliy ish vaqtida o’qituvchi o’quvchilarni kuzatib, qo’shimcha tushuntirishlar 
olib  boradi,  ish  sifatini  baholaydi,  yaxshilarini  alohida  ta'kidlaydi,  yo'l  qo’yilgan 
xatolarni  bartaraf  qilishni  taklif  etadi.  Darsga  yakunlovchi  suhbatda  yakun  yasaladi: 
darsda  bolalar  qanday  yangi  ma'lumotlarni  bilib  olganliklari,  nima  qila  olishga 
o’rganganliklari,  ish  vaqtida  o’zlarini  qanday  tutganliklari  aniqlanadi. Xotimada 
o’qituvchi  ekilgan  urug’larni  yoki  o’tqazilgan  o’simliklarni  qanday  parvarish  qilish 
kerakligi, bu ish qanday tashkil qilinishi haqida ma'lumot beradi.