Мавзу: Стресс ва уни бошкариш Мундарижа Кириш

Сабаблар нималарда кўринади?
Иш жойида бевосита меҳнат мажбуриятларини бажариш билан боғлиқ ҳолда олинган ёки олинаётган стресс – касбий стресс деб аталади. Бутунжаҳон Соғлиқни сақлаш ташкилоти маълумотларига кўра, мажбуриятлари билими, кўникма ва касбий маҳоратига мос келмайдиган, ҳамкасблари ва раҳбарияти томонидан шиддатли тазйиқ остида бўлган ҳамда кучи етмаса ҳам қийин вазиятга қарши чиқаётган ходимлар касбий стрессга дуч келади.
Стресс ҳолатига тушиш табиий бўлса-да, аммо у соғлиғимизга жисмонан ва манан салбий таъсир кўрсатади. Ишнинг самарадорлигини пасайтиради, бевосита ёки билвосита ташкилот мақсадларига эришиш харажатларини оширади. Шунинг учун раҳбар ходимларига ўзларини хотиржам ва дадил ҳис қиладиган иш шароитларини яратиши лозим.


Яна ўқинг: Ошқозон яраси ўз вақтида даволанмаса, саратонга айланиши мумкин

Бироқ стресс ижобий моҳиятга ҳам эга бўлиши мумкин, деган фикр ҳам мавжуд. Яъни мураккаб вазият туфайли келиб чиққан стресс барча кучларни уни ҳал этишга сафарбар этишга туртки бериши ва инсон ривожланишида янги босқич очиши мумкин.
Стресснинг турлари кўп бўлиб, ҳолдан тойиш ҳам, маънавий жароҳатланиш ҳам жуда оғир оқибатларга, ҳаттоки ўлимга олиб келиши мумкин. Кўпчилик холларда соғлиқ ёмонлашувининг асосий сабаби ишдаги беқарорликдан мунтазам равишда стресс ҳолатида бўлиш, ишни йўқотишдан қўрқиш, тегишли вазифаларни бажаришдаги қийинчиликларга дуч келиш, касбдошлар билан таранг муносабатларда бўлишликдир.
Организмга таъсири
Стресс уч даражада намоён бўлади – ақл, фикр, туйғулар. Аввал маълумот интеллектуал ишловдан ўтади (онг ва онг ости), сўнг туйғу пайдо бўлади (кучли ёки заиф) ва охирида бу жараёнлар жисмоний даражада мус­таҳкамланади.
Мушаклар кучланишини бартараф қилиш болаликдан барчага маълум: бармоқлар чарчаганда бироз силтаб, дам оламиз. Айрим мушаклар – бу сиқилган жағлар, таранг қорин, орқа мушаклари ҳеч қандай заруриятсиз таранг бўлиши мумкин. Таниқли немис психологи Курт Райх бу аҳволни «мушак совути» деб номлаган. У дам олишни билмаган, яъни стрессни бартараф қила олмайдиган одамларда пайдо бўлади. Мушак тарангланиши одамнинг маълум психологик муаммоларини акс эттириб, салбий ҳиссиёт ва амалга оширилмаган истаклар натижасида пайдо бўлган қолдиқ аломатлардир.
Бўйин ва бош соҳасида оғриқлар билан кузатиладиган остеохондроз, аксарият ҳолатларда мушак сиқилиши ҳисобига кенг тарқалган. Компьютер олдида ўтириб ишлайдиган одамлар сони кўпайиши билан беморлар сони кес­кин ўсди. Бошимизни қай ҳолатда ушлашимиз билан бутун организм иши боғлиқ. Бўйин иккита асосий асаб марказини бирлаштиради: бош мия ва орқа мия. Замонавий тиббиётда бундай формула мавжуд: «Бош мия ҳужайралари тирик бўлгунча одам тирик ҳисобланади». Бу мазмунда бошни тепа ушлашни тавсия қилган халқ заковати янги амалий маънога эга бўлади.
Гавдани тўғри тутиш эса барча ички аъзоларнинг ўзаро тўғри жойлашишини таъминлайди. Киши ўзини бошга илгак боғлангандек тасаввур этиши, илгакка арқон боғланиб, кимдир ушбу арқонни тепага тортаётгандек ҳис этиши лозим. Ҳар сафар букчайганда шуни ўйлаб танани тик тутса, бу яхши самара беради.