Mavzu: “Sport mashg’ulotlarida sportchilarni psixologik tayyorlash”. Bitiruv malakaviy ish

Musobaqaoldi vaziyatlariga xos ruhiy holatlar


Xulosa.
Mustaqillik buyuk yutuqlarimiz hamda ezgu an’analarimizni tiklash va ularga hayot ato etishning yangi imkoniyatlarini ochdi. Erishilayotgan yuksak bayoni kuchayishi mashq’ulot va musobaqa yuklamalarini muntazam o’sib borish, o’zbek sporti geografiyasining tobora kengayishi hozirgi bosqichda yuqori malakali sportchilarni tayyorlash ilmiy-uslubiy asosini takomillashtirish zaruriyatini belgilaydi.
Yuqori natijalar sportni alohida shaxsiy va umuman millatga xos irsiy qobiliyati, jamiyatning darajasi hamda ijtimoiy tuzilishi mezoni bo’lib xizmat qilishi kerak.Tayyorgarlik texnologiyalarini har tomonlama takomillashtirish yo’llari to’q’risidagi ilmiy qarashlarning yangi tizimini yaratish va amalga oshirish hisobiga yuqori malakali sportchilarni tayyorlash nazariyasi hamda usulini yangilash lozim.
Bugungi kunda malakali sportchilarni tayyorlashning mavjud tizimi quyidagi faoliyat shakllarini ko’zda tutadi.
-Tayyorgarlikning turli bosqichlarida muvaffaqiyatga erishish uchun zarur sport natijasini bashorat qilish.
-Sportchining mashg’uot faoliyatini tahlil etish va modellashtirish.
-Sportchi tayyorgarligining turli tomonlarini tahlil etish va modellashtirish.
-Rejalashtirilgan natijaga erishish uchun yo’naltirilgan sport mashq’ulotini tahlil etish va dasturlash.
Voleybolchini bo’ladigan mashg’ulotlar va musobaqalar va o’yinga ixchamlikni tayyorgarligi umumiy psixologik tayyorgarlik asosida amalga oshiriladi va bu sportchining musobaqaga tayyorgarlik vazifalarini hal qilishi bilan boq’liq bo’ladi.
Ularga quyidagilarni kiritish zarur:
1.Bo’ladigan musobaqaning xususiyatlari va vazifalarni anglash.
2.Bo’ladigan musobaqalarning aniq sharoitlari vaqti, joyi o’rganish.
3.Raqibning kuchli va zaif tomonlarini o’rganish va ularni hisobga olib, qilinadigan harakatlarga tayyorgarlik qilish.
4.O’zini imkoniyatlarini to’q’ri baholash va anglash.
5.O’yin ldidan bo’lgan salbiy tuyq’ularni engish.
6.Bo’lajak o’yinga qo’yilgan vazifalarni bajarishda o’z kuchiga va imkoniyatiga qattiq ishonchni shakllantirish.
Musobaqa oldi tayyorgarlik jarayonida ruhiy tayyorgarlik nazorat qilinib borilishi kerak. Ruhiy tayyorgarlik nazorati jarayonida quyidagalar baholanadi:

• 
  Shaxsli va axloq iroda sifatlari, har-xil sport turlaridagi bellashuvlarda yuqori sport natijalariga erishini taminlash (etakchilik qobiliyati, q’alabaga erishishning sabablari, kerakli daqiqalarda hamma kuchlarini yiq’ish qobiliyati, yuqori yuklamalarini ko’tarish qobiliyati, his-hayajon turq’unligi, o’z-o’zini nazorat qilish qobiliyati);
  
• 
  Yuqori toifali raqib bilan bellashuvlarda qatnashib chiqishning barqarorligi, asosiy musobaqalarda yaxshi natijalarni ko’rsatish qobiliyati;
  
• 
  Turli bellashuv holatlarida va sportning o’ziga xos turlari bilan diqqatni bir erga yiq’ilganligi va hajmiga boq’liqligi;
  
• 
  Bellashuv oldidan va davomida kuchli hayajonni boshqarish qobiliyati;
  
• 
  Harakat parametrlarini (vizual, kinestetik) amalga oshirish har-xil qabul qilish, mushak koordinastiyalarini va axborotni qayta ishlashni ruhiy boshqarish qobiliyati;
  
• 
  Analizatorlar faoliyatining imkoniyatlari, sensomator ta’sir, fazo va vaqt antipastiyasi, vaqt tanqisligi, vaqtdan o’zib kyetgan qarorlarni shakllantirish qobiliyati.