Мавзу: Советлар даврида иктисодий ва маънавий карамликнинг окибатлари

Натижада 80 йилларнин охирларига келиб аҳолининг озиқ-овқат маҳсулотлари истеъмол қилиш мамлакатдаги ўртача даражадан анча пастга тушиб қолди. Буни қуйидаг жадвалдан кўриш мумкин (аҳоли жон бошига 1 йилда неча кг тегиши ҳисобидан

Озик-овқатлар	СССР бўича	Узбекситон. бўйича	Узбекистон буйича (СССР га нисбатан фоиз ҳисобидан)
Гўшт	64 кг	29 кг	45
Сут	341 л	186 л	54
Тухум (дона)	272 дона	1 1 2 дона	41
Балиқ	18 кг	4,7 кг	26
Шакар	47,2 кг	23,3 кг	49
Картошка	105кг	28 кг	26 Ч

Республикалар	Аҳоли Млн. киши	Шу жумладан киши бошига тўғри келадиган ойлик ялпи ( фоиз ҳисобида)
		75 сумгача	75-100 сум	100-150 сум	150-200 сум	200 сумдан кўп
СССР	285.5	126	15,7	33,3	21.1	17,0
РСФСР	146.8	6,3	13,1	34	24,6	22,0
Украина	51,3	8.1	16,8	38.5	22,4	14,2
Беларуссия	10,2	5,0	12,9	36,8	25,8	19,5
Узбекистон	19,8	44,7	13,9	12,2	\6.4	2,8
Қозоғистон	16,6	15,9	19,3	33,7	18,1	13,0
Грузия	5,3	16,3	17,4	31,6	18,1	16,0
Озарбожон	7,0	33,3	22,2	27,3	10,9	6,3
Литва	3,7	3,6	10,7	34,6	27,1	24,04,

Шўролар давридаги турмуш тарзининг энг фожиали томонларидан бир қишлоқ аҳолисининг ялпи "заҳарланиши" бўлди. Республикада экологиянин бузилиши нафақат касалликларни кўпайтирди, шу билан болалар ўлимининг кўпайишига ҳам олиб келди . Республикамизнинг ҳар бир гектар пахта майдонига ўсимликни ҳар хил ҳашорат ва касалликлардан ҳимоя қиладиган, ёввойи ўтларн куритадиган пестицидлардан ва минерал ўгитлардан 38,2 килограм йиғим терим олдида ғўза баргини тўкадиган дефолиантлардан 16,2 килограм (жами 54,4 кг) заҳарли модда солинган.

• Шўролар давридаги турмуш тарзининг энг фожиали томонларидан бир қишлоқ аҳолисининг ялпи "заҳарланиши" бўлди. Республикада экологиянин бузилиши нафақат касалликларни кўпайтирди, шу билан болалар ўлимининг кўпайишига ҳам олиб келди . Республикамизнинг ҳар бир гектар пахта майдонига ўсимликни ҳар хил ҳашорат ва касалликлардан ҳимоя қиладиган, ёввойи ўтларн куритадиган пестицидлардан ва минерал ўгитлардан 38,2 килограм йиғим терим олдида ғўза баргини тўкадиган дефолиантлардан 16,2 килограм (жами 54,4 кг) заҳарли модда солинган.

• Г.Явлинский бошчилигида тузилган маҳсус комиссия давлат хазинасида бор-йўги 148 тонна олтин борлигини аниқлайди . Холбуки, Сталин вафот этган 1953 йилда давлат хазинасида давлат заҳираларида 3200 тонна олтин бўлган. 1954-1990 йилларда эса мамлакатда яна 7-8 минг тонна олтин қазиб олинган. Яьни деярли 10 минг тонна олтин қуролланишга, комфирқ эҳтиёжларини ва чет эл коммунистик партияларига ёрдам беришга совурилга.

• Зарафшон шаҳри санйати объектларига мутахассисларнин, ишчиланинг 70% четдан келтирилган. Улар биринчи навбатда уй-жой била таъминланган . Огир саноат, машинасозлик, алоқа, транспорт, айниқса, ҳав йўллари транспортида кадрларни танлаш, уларни жойлаштириш тўла равишд марказ текширувидан утган партия маъмурлари қўлида эди.

• Ўзбек миллатига мансуб ишчила машинасозлик ва металлни қайта ишлаш саноати сохасида 32,3 %, нефтни қайта ишлаш сохасида 35.2% ташкил қилган.
• Халқимиз нафакат озиқ-овқат масаласида кам таьминланган, шу билан бирга эрта тонг отгандан то кун ботганга қадар ишлашига қарамай яшашнинг энг паст даражасидаги ойлик маоши олган, яъни ойлик маоши ўратача жон бошига 75 -100 рублдан ошмаган.

• 1971-1975 йиллари Узбекистонда 1824 мактаб қурилиб ишга туширилган бўлса, 1981-1985 йилларга келиб у рақам 1230гатушиб қолади.Ваҳоланки, ўша пайтда мактаб ёшидаги болаларни деярли 20% мактаблар етишмаётганидан ёки улар ўкиш имкониятининг йўқлиги (ўқувчила сонининг кўплиги) боис умумий таълим доирасидан чеккада қолаётган эди.

• 1970 йили Ўзбекистонда 5,7 минг оммавий кутубхон бўлса, 1980 йили улар 6,9 мингга, 1985 йили 7,7 мингга, 1987 йили эса 7,8 мингг етган. Бироқ ушбу кутубхоналардаги адабиётлар деярли 85-90 % рус тилид бўлган. Ҳар бир кутубхонада Маркс, Энгельс, Лениннинг тўла асарлар тўплаш. КПССнинг қарорлари тўпламлари, марказий газеталар бўлиши қатъий белгила қўйилган.

• 1991 йил 21 августда Ўзбекистон Президенти ўз фармони билан Ўзбекистон худудида хокимият ва бошқарув идоралари, корхоналар, ташкилотлар хамда муассасаларнинг қабул қилган барча қарорлари ва уларнинг ижроси Ўзбекистон ССР Конституциясига хамда қонунларига сўзсиз мос келиши керак, деб белгилаб қўйди. Фармонда СССРда фавқулотда холат давлат қўмитасининг Ўзбекистон ССР Конституцияси хамда қонунларига зид келадиган фармонлари ва қарорлари хақиқий эмас, деб хисобланди.

• 1991 йил 25 августда Ўзбекистон Президентининг махсус фармони эълон қилинди. Фармонга биноан Республика ички ишлар вазирлиги ва Давлат хавфсизлиги қўмитаси Ўзбекистон ССРнинг қонуний тасарруфига олинди. Республика худудида жойлашган СССРнинг ички ишлар вазирлигининг ички қўшинлари бевосита Ўзбекистон Президентига бўйсундирилди. Республика ички ишлари вазирлиги, давлат хавфсизлиги қўмитаси, прокуратураси ва адлия органлари, шунингдек, республика худудида жойлашган ички қўшинлар, Туркистон Харбий округи қисмлари ва қўшилмалари партиядан бутунлай холос қилинди.

• Олий Кенгашнинг VIII сессиясида 1991 йил 29 декабр, якшанба куни Ўзбекистон Республикаси Президенти сайловини ўтказиш тўғрисидаги қарор қабул қилинди. Референдумда овоз бериш бюллетенига масала қуйидаги таърифда киритилди: “Ўзбекистон Республикаси Олий Кенгаши томонидан эълок қилинган Ўзбекистон Республикасининг Давлат мустақиллигини маъқуллайсизми?”. Шунингдек, “Ўзбекистон Республикаси Президенти сайлови тўғрисида” Қонун қабул қилинди.

• 1991 йил 29 декабр куни умумхалқ референдуми бўлиб ўтди. Референдумда 9.898707 киши ёки сайлов рўйхатига киритилганларнинг 94.1% қатнашди. Овоз беришда қатнашганларнинг 98.2% Ўзбекистон Республикаси мустақиллигини маъқуллаймиз, деб овоз берди.
• Ўзбекистон Давлат мустақиллигининг, истиқлол ва эркинлигининг эълон қилиниши, унинг бутун тарихий тараққиёти натижаларидан келиб чиқадиган объектив ва қонуний ходисасидир. Республика халқи ва рахбариятининг донишмандлиги, саботли ва қатъиятлилиги, узоқни кўра билиши натижасида унинг давлат мустақиллигига эришуви
• ТИНЧ,
• ДЕМОКРАТИК,
• ПАРЛАМЕНТ ЙЎЛИ БИЛАН,
• ИЖТИМОИЙ ЛАРЗАЛАРСИЗ,
• ҚУРБОНЛАР ВА ВАЙРОНАГАРЧИЛИКСИЗ АМАЛГА ОШДИ

• 1991 йил 29 декабр куни муқобиллик асосида Ўзбекистон Президенти сайлови хам бўлиб ўтди. Президентликка номзод Ислом Абдуғаниевич Каримов учун 8.514136 киши ёки овоз беришда қатнашганларнинг 86% овоз берди. Марказий сайлов комиссияси сайлов якунларини кўриб чиқиб, И.А.Каримовни 1991 йил 29 декабрдан Ўзбекистон Республикасининг Президенти лавозимига сайланган, деб хисоблашга қарор қилди. Ўзбекистон Олий Кенгашининг 1992 йил январда бўлган навбатдан ташқари IX сессиясида Президент Ислом Каримов қасамёд қилди: “Ўзбекистон Республикаси Президенти лавозимини бажаришга киришар эканман, республикамиз халқларига садоқат билан хизмат қилишга, фуқороларнинг хуқуқ ва эркинликларига кафолат беришга, Ўзбекситон Республикаси Конституциясига қатъий риоя этишга, зиммамга юкланган юксак вазифаларни виждонан бажаришга қасамёд қиламан”.