Mavzu: “Sеrfayz o`zbеk dasturxoni” mavzusida natyurmort kompozitsiya bajarish Ilmiy rahbar

II Bob Serfayz o`zbek dasturxoni mavzusida natyurmort kompazit-

siyasini o`rgatishning tahlily qismi

2.1. Kompazitsiyani bajarishdagi o`ziga xos texnika va usullari.

asviriy san`atning nazariy asoslari bilan tanishish har bir mutaxasis uchun nihoyatda zarur. Bunda asosiy etibor kompozitsiya , nur va soyaning o`zaro muvofiqligi, rang shunoslik perspiktivani o`rgatishga qaratiladi.

“Kompozitsiya” atamasi lotin tilidan olingan bo`lib, tuzilish, birlashish, bog`lanish ma`nolarini anglatadi. Asarning kompozitsion tuzilishi ijodkor g`oya- sini tomashabinga aniq, oson, tez yetib borishiga xizmat qiladi.

O`zbek tilining izohli lug`atida “kompazitsiya – adabiy asar, san`at asari qisimlarining tuzilishi, joylashishi va o`zaro munosobati, tarkibiy qismlari ma`no jihatidan o`zaro bog`lanib birlik tashkil etgan badiy asar, muzika yoki rassomlik asari”,-deb ta`riflangan. Demak, kompazitsiya hozirgi zamon talqinida biror san`at asarining turli tomonlari, qismlari mushtarak yig`indisini anglatadi. Kompazitsiya tabiat, jamiyat va inson faoliyatiga bog`liq tushuncha. Tabiatdagi barcha jonsiz va jonli narsalar garmonik va dis garmonik yaxlitlikka-kompazitsiyaga ega. Masalan biror hayvon yoki daraxtga qarang. Hayvon oyoqlari, bo`yni, shoxi va qulog`I yo gavdasining birligi uning qanaqa hayvon ekanligini anglatadi. Asarning kompo- zitsion tuzilishi ijodkor g`oyasini tomashabinga aniq, oson, tez yetib borishiga xizmat qiladi.

Kompozitsiya orqali rassom asardagi mazmunning muayyan tartibdagi chiziq, shakl, rang va boshqa vositalar orqali tomoshabinga ta`sir kuchini oshiradi. Uning elementlarini o`zaro bog`lab joy-joyiga qo`yadi, fazoviy kenglikni yaratadi. Har bir tasviriy san`at asari ma`lum kompozitsiyaga ega bo`ladi. Zero, kompozit- siya asar yaratilishida birrinchi galda hal etiladigan muhim ish hisoblanadi. Kom- pozitsiya tuzishning o`ziga xos qonun-qoidalari, vosita va uslublari mavjud.

Tasviriy san`atda kompozitsiyaning asosan uch turi amal qiladi. Ular frontal kompazitsiya ,hajimli kompazitsiya chuqur fazoviy kompazitsiyadan iboratdir.