Mavzu: Sabzavotchilikka ixtisoslashgan fermer xo`jaliklari uchun almashlab ekish Reja: I. Kirish II. Asosiy qism

Mavzu: Sabzavotchilikka ixtisoslashgan fermer xo`jaliklari uchun almashlab ekish
Reja:
I.Kirish
II.Asosiy qism
2.1. Sabzavotchilikka ixtisoslashgan fermer xo`jaliklari
2.2. Sabzavotchilikka almashlab ekish
2.3. Sabzavot va poliz ekinlar urug`larni ekish
III.Xulosa
IV.Foydalanilgan adabiyotlar


Kirish
Fanni o`qitishdan asosiy maqsad meva-uzum, kartoshka va sabzavot xamda poliz ekinlari mahsulotlarining kimyoviy tarkibini o`rganish, ilg`or xo`jaliklarda mahsulotlarga birlamchi ishlov berish. saqlashning jadal texnologiyasi va yutuqlari xamda xozirgi xolati va kelgusida rivojlanish istiqbollari, mahsulotlarni omborda saqlashda ro`y beradigan fizik, biologik va biokimyoviy jarayonlarni nazariy ta'riflari bilan tanishtiradi.
Fanning asosiy vazifasi vaqtinchalik va doimiy omborlar tuzilishi, foydalanish qoidalari, u erdagi xarorat, gaz muxiti va xavoning nisbiy namligini nazorat qilish va boshqarishni o`rganish, meva-sabzavotlarni qishloq xo`jaligi tarkibida dastlabki ishlov berish jarayonlarini mukammal o`zlashtirish, kartoshka, sabzavot va meva mahsulotlarini tayyorlash, tashish va saqlash davrida imkoniyati boricha isrof miqdorini kamaytirish to`g`risida tasavvurga ega bo`lishi, mahsulotlarni saqlashni to`g`ri tashkil qilish, mahsulotlarni saqlash muddatini uzaytirish va sifatini yanada yaxshilash, mahsulotlarni qadoqlashda yangi idishlardan foydalanishni, mahsulotlar sifatiga turli omillar ta'siri, rejimlarga rioya qilgan xolda mahsulotlarni saqlash yuzasidan ko`nikmalarga ega bo`lishlari lozim.


2.1. Sabzavotchilikka ixtisoslashgan fermer xo`jaliklari
Sabzavot o'simliklari tarkibida inson organizmi lIChlln zarur bo'lgan lIglevodlar, oqsil, mineral tllzlar, fermentlar va turli xiI vitaminlar bo'ladi. Sabzavotlaming barglari, poyalari, mevalari va i1dizmevalari insonlar tomonidan iste'mol qilinadi va qayta ishlanadi (3-jadval). Sabzavotlarning mevasi sersuv va etli, ular o'sish davriga qarab bir yillik, ikki yillik bo'lib, ayrimlaridan bir yilda bir necha bor hosil olish mumkin. Sabzavot ekinlari 20 dan ziyod botanik oilaga mansub bo'lib, shllndan 80 ga yaqin tllrini o'z ichiga oladi. Sabzavotchilik qayta ishlash sanoatini rivojlantiruvchi asosiy tarmoqdir. Barcha turdagi sabzavotlarni turli xiI ko'rinishda qayta ish lash mumkin. Sabzavot ekinlarinillg ayrimlari tarkibida achchiq fitonsidlarni saqlab, ular inson organizmini sog'lomlashtirishga xizmat qiladi, bularga: piyoz, sarimsoq piyoz, shivit, kashnich, selderey, xren va boshqalar kiradi. Ayrimlari xushbo'y efir moylarini saqlab ishtaxani ochib, ovqatning tez hazm bo'lishiga yordam beradi. Ayrimlari o'ta ko'p miqdorda kraxmal, qand, kletchatka saqlaydi. Sabzavot ekinlarining ayrimlari faqatgina oziq-ovqat mahsuloti emas, balki dorivor o'simlik sifatida ham foydalaniladi. Yurak, oshqozon, ichak, ko'z xastaliklarida, gijja haydovchi sifatida, kamqonlik, jigar va boshqa kasalliklar uchun iste'mol qilinadi. Bundan tashqari, sabzavotlaming iste'moldan qolgan 9 barglari, poyalari, palaklari va qayta ishlaslidan ajralgan chiqindilari chorva mollari uchun cng to'yimli oziqa sifatida foydalaniladi. Sabzavot ekinlarining mevasi ikki xii tarzda iste'mol qilinadi. I. To'la pishgandan keyin. 2. Mevalari ho'l holida. Sabzavotlar quyidagilarga bo'linadi: - Bargli sabzavotlar. Ismaloq, selderey, shivit, salat, rayhon, kashnich, shovul, mangold (bargli lavlagi). - Karamgullilarga - oddiy karam, gulkaram, savoy karami, bryussel karami, xitoy karami, rovoch. - Piyozdoshlar - piyoz, sarimsoq. - Ildizmevalilar - sholg'om, rcdiska, turp, lavlagi, sabzi, pasternak. - Tugllnak mcvalilar - kartoshka, batat. - Poliz ekinlari - qovun, tarvuz, qovoq, bodring, qovoqcha. - Pomidor, bulg'or qalampiri, boyimjon va boshqa\ar. Sabzavotchilikning boshqa qishloq xo'jalik fanlaridan farqi shuki, o'simliklar yil bo'yi ochiq maydonda va qishda o'simlik o'sishi uchlln noqlllay sharoitlarda yopiq maydonlarda - pamik va issiqxonalarda mahsulot yetishtirilganligidir. Sabzavot va mevalarni yangi pishgan yoki xom holida to'g'ridan-to'g'ri hamda pishirib va qayta ishlab iste'mol qilish bilan ham farqlanadi. Masalan, pomidor pishganda va ho'l holida iste'mol qilinadi, shllningdek, uni ovqatga solib, qayta ish lab foydalanish mumkin. Sabzavotchilik barcha agronomik fanlar bilan bog'liq, ayniqsa , o'simlikshunoslik fanidek qator o'simliklarning biologik xllsllsiyati, navlari va yetishtirish lIsllllarini deyarli bir xii o'rgatadi. Botanika fani sabzavotlarning botanik, morfologik belgilarini o'rgatadi, entomologiya va fitopatologiya fani esa kasallik va zararkllnandalarga qarshi kurash lIslIlIarini, agrokimyo va melioratsiya fani o'g' itlash va sllg'orish soni me'yorlarini, tllproqshlll1oslik fani qaysi tllproqlarda qaysi tur sabzavotlarning o'sib ravojlanishini o'rgatadi. 10 Bizning tuproq. iqlim sharoitimiz sabzavot va mevalarni aholi iste'11loli lIChlln yil bo'yi yetishtirish va bu sohani sanoatlashgan sohaga ko'tarish imkonini beradi. Har bir kishi sutkada o'rtacha 400 g miqdorda turli xii sabzavotlar iste'mol qilishi kerak. Biryilda o'rtacha 125-165 kg miqdorda sabzavot iste'mol qilinadi, ammo tuproq-iqlim sharoitiga qarab ularning miqdori o'zgaradi. Ularning taxminiy me'yori quyidagicha bo'ladi: poliz ekinlari 20-30 kg, karam 30-40, gul karam 3-5, pomidor 25-32, sabzi 10-12, bodring 10-13, lavlagi 3-6, piyoz 6-10, baqlajon va kabachki 2-5, shirin qalampir 5-8, ko'k no'xat 2-3, ko'kat sabzavotlar 3-5, xushbo'y sabzavotlar 12 kg bo'lishi lozim. Jadal sufatlar bilan rivojlanib borayotgan sabzavotchilikni yanada daromad manbaiga aylantirish uchun, albatta, bu ekinlarning biologik xususiyatlarini bilishimiz zarur. Har bir sabzavot ekini, ochiq yoki yopiq maydonda o'ziga xos rivojlanish biologiyasini tal ab qiladi. Har bir sabzavot ekini o'ziga xos rivojlanish biologiyasiga ega ekan, demak, shunga qarab olinadigan mahsulotning ko'p bo'lishiga qarab sifati o'zgarib boradi.