Mavzu: Rivojlanishni taminlash sharoitida avto uyushma mexnat saloxiyatidan samarali foydalanish samarasi

III.2 Avto uyushmadamexnat saloxiyati unumdorligini oshirish yollari.
Mehnat unumdorlgini o’lchash muammosi mazkur iqtisodiy kategoriyaning mohiyatini aniqlashdan birmuncha murakkabroq. Amalda mehnat unumdorligining o’sishi va mahsulot ishlab chiqarishni o’lchashning turli usullaridan foydalaniladi.U yoki bu usulning qo’llanishi, birinchidan, mehnat unumdorligini o’lchashdarajasiga, ikkinchidan esa, hisoblashni amalga oshiradigan iqtisodiy xizmat oldidaqanday vazifa turganligi bilan bog’liqdir.
Mehnat unumdorligini o’lchash darajasi bo’yicha bir xildagi mahsulotni ishlab chiqaradigan alohida ish o’rinlari (brigada, uchastkalar)niko’rsatib o’tish mumkin. Bu o’rinda ishlab chiqarilgan mahsulot hajmini va ishlabchiqarish normalarini (dona, tonna, kub yoki kvadrat metr va hokazo) aniqlashningnatural (tabiiy) usuliniqo’llashmaqsadga muvofiqdir.Bu usul oddiy, qulay vaishonchli bo’lsada, u faqat bir xil mahsulot ishlab chiqariladigan ish joylaridaqo’llaniladi, shuning uchun ham amalda undan kamroq foydalaniladi.Korxonaningbirigada va uchastkalarida butunlay bir xil mahsulot ishlab chiqarilsa, bundayholatdagina natural usul qo’llanilishi mumkin:
Misol.Agar tsexning 10 ishchisi bir hafta mobaynida 800 ta detalishlab chiqargan bo’lsa, har bir ishchining ishlab chiqargan detali quyidagichabo’ladi:
bir haftada-800 : 1080 (detal);
bir kunda-80 : 516 (detal);
Natural usulning bir ko’rinishishartli-natural usul bo’lib, bunda ishhajmi bir xil mahsulotning shartli birligida hisobga olinadi. Masalan, turli hajmdagi vagonlarga, turli hajmdagi konserva bankalari shartli bankalarga, turlipoyabzallar shartli juftga aylantiriladi. Shartli o’lchovlarga aylantirish, odatda,o’tkazish birliklari koeffitsentlari yordamida amalga oshiriladi.
Shartli natural usul qo’llanish uchun qulaydir, chunki ko’pgina xilma-xil tovarlarning, xizmatlarning aylantirish koeffitsentlari yordamida ishlabchiqarishni qiyoslanadigan turga keltirish mumkin. Masalan, un, non va makaronmahsulotlari sotish xarajatlarini non-bulka mahsulotlarini shartli kilogrammigaaylantirish orqali ifodalash mumkin.
Mehnat unumdorligini o’lchashning yana bir keng tarqalgan usuli
mehnatusulidir.
Mehnat unumdorligini mehnat usuli bilan o’lchashda mahsulot birliginiishlab chiqarish yoki tovar birligini sotishga doir normativ vaqtdan foydalaniladi:

Xulosa.
Ushbukursishidavomidaxususiyyuklaritashuvchitransportlarnifaoliyatinibaholashamalgaoshirildi. Barcha vazifalar bajarildi, ya'ni:
· Statistikaning umumiy nazariyasi usullaridan foydalanib, absolyut va nisbiy qiymatlarni hisoblash ishlari olib borildi;
· Jamoat transportining asosiy ko'rsatkichlari dinamikasini aniqladim;
· Grafika va diagrammalarda jamoat yuklari transportining haqiqiy va analitik ko'rsatkichlari aniq ko'rsatilgan.
Xususiy yuk tashuvchilarning samaradorligini hisoblash bo’yicha kurs ishim bo’yicha birinchi navbatda mavzuyimga bog’liq barcha nazariy meyoriy huquqiy ma’lumotlar bilan tanishib ularni o’rganib chiqdim va bu mavzuyim juda ham kerakli, zarurligi tushinib yetim va bu bo’yicha izlanishlar olib bordim. Menga berilgan avto' uyishmaning eksplatatsion xarajatlarini rejalashtirish va tashish tannarxini kalkulyasiyasihisoblab kerakligicha o’rgandim.