Mavzu: Qanotli hasharotlar kenja sinfi ( Pterygota ) Reja



Download 437,5 Kb.
bet1/5
Sana19.02.2022
Hajmi437,5 Kb.
#458161
  1   2   3   4   5
Bog'liq
Entomologiya 4- mavzu


Mavzu: Qanotli hasharotlar kenja sinfi ( Pterygota )
Reja:
Beshiktervatarsimonlar va termitlar
To‘g‘ri qanotlilar turkumi
Teng qanotli xartumlilar turkumi
YArimqattiq qanotlilar turkumi
Beshiktervatrsimonlar turkumi
Bular ancha yirik yirtqich, tanasi cho‘ziq, boshi harakatchan, qanoti va qorinchasi katta, oldingi oyoqlari yirtqichlikka moslashgan ushlovchi tipda bo‘ladi, og‘iz apparati kemiruvchi tipda.
Tanasining rangi yashash muxitiga mos (yashil ba’zida jigarrang) bo‘lganidan dushmanlaridan yaxshi ximoyalanadi. Tuxumlarini ooteka ichiga joylashtirib qo‘yadi. Voyaga etgan beshiktervatar va uning lichinkalari turli hasharotlar bilan oziqlanadi.
18 - rasm. Beshiktervatarsimonlar turkumi.

Tropik mamlakatlarda uchraydigan yirik turlari hatto qushlar, sudralib yuruvchilar va baqalarga ham xujum qila oladi. Beshiktervatarlarni 2 mingdan ortiq turi ma’lum. Rossiyada 20 ga yaqin turi uchraydi.


Vakil oddiy beshiktervatar ko‘proq daraxtlarda uchraydi, rangi yashil, kattaligi 40-70 mm. Orqa oyoqlari soni uchida ingichka tikanchalari bor. Oddiy beshiktervatar ba’zan ikkita avlod beradi.
Termitlar turkumi Ular asosan tropik qitalarda tarqalgan jamoa bo‘lib yashovchi hasharotlardir. Boshi prognatik, qanotlari pardasimon, oyoqlari yuruvchi tipda, panjalari to‘rt bo‘g‘imli.

Ularning jamoalarida 100 minglarcha (ba’zida milliongacha) individlar bo‘lib, har bir kaloniyada bitta urg‘ochi (ona yoki poshshosi) bir necha erkak va ko‘p ishchi va askarlari bo‘ladi.


Ishchi termitlarda jinsiy organlari rivojlanmagan. Kattaligi 8-12 mm. Boshi katta, mo‘ylovi 20-25 bo‘g‘imli, og‘iz apparati kemiruvchi tipda. Ularning vazifasi erkak, urg‘ochi va askarchalarni boqish, uy qurish va lichinkalarni tarbiyalash.
Askarcha. Askarchalarning boshi juda katta, ustki jag‘lari baquvvat bular jamoani boshqa avlodlar yoki chumolilardan himoya qiladi. Kattaligi 14-15 mm.
Erkak termitlar. Tashqi tuzilishiga ko‘ra ishchilarga o‘xshasa ham o‘zicha ovqatlana olmaydi. Bular faqat urg‘ochilarni urug‘lantiradi.
Urg‘ochi yoki poshsho termitlar voyaga etganda qorinchasi katta bo‘ladi. Faqat ishchilarning parvarishi bilan yashaydi. Asosiy vazifasi tuxum qo‘yish. Bir kecha kunduzda 1500 dan 3000 tagacha tuxum qo‘yadi. Agar urg‘ochisi o‘lsa yosh urg‘ochisi uning o‘rnini egallaydi. Termitlarning faqat jinsli individlari qanotli bo‘ladi.
Termitlar tuproq ichida, daraxtlarda, juda murakkab qurilgan uyalarda yashaydi. Termitlar daraxtlarning yog‘ochlik qismi, dag‘al poyalar, ularning qoldiqlari, po‘panaklar bilan oziqlanib, yog‘ochdan qurilgan imoratlarga, telegraf ustunlarga katta zarar etkazadi. 2500 ga yaqin turi ma’lum. Rossiyada 7 turi, O‘zbekistonda turkiston termiti tarqalgan. Bu termit o‘rta osiyoning dasht va saxrolarida qisman aholi yashaydigan joylarda uchraydi. Mo‘ylovlari ingichka, 23-25 bo‘g‘imli. Urg‘ochi ona termit qanotini tashlab yuborgan erkak individlarga o‘xshaydi. Inlarining chuqurligi 8-100 sm. Xatto 12 m gacha borishi mumkin. Turkiston termiti inidan mayning birinchi yarmida uchib chiqadi. Urg‘ochisi uchish vaqtida urug‘lanadi. Bular yog‘och, turli tuman mahsulot qoldiqlari bilan oziqlanib, qurilishlarga va mahsulotlarga zarar keltiradi.

Download 437,5 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
  1   2   3   4   5




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish