Mavzu: Qadriyat g’oyasi va uning rivojlanishi

Xulosa va tavsiyalar
Istiqlol tufayli odamlarning o’z taqdirlarini o’zlari erkin belgilash imkoniyatlariga keng yo’l ochildi. Odamlarning kamolotga, farovonlikka, to’kinlikka intilish xususiyatlari ham ravshan namoyon bo’la boshladi.
Ma’naviyati yuksak, odob­axloqli, ma’rifatli, madaniyatli kishilargina elim, yurtim deb yashaydi, birovlarga himmat­muruvvat ko’rsatishni, yordamga muhtoj kishilarga ko’mak berish va to’g’ri yo’l ko’rsatishni o’zi uchun baxt deb biladi.
Yuksak madaniyat sohibi bo’lgan insonlar boshiga mushkul ish tushgan kishining mushkulini oson qiladi, dardiga malham bo’ladi, hojatini chiqaradi, yetim­yesirlarni parvarish qiladi. Ma’naviyatli, ma’rifatli kishilarda milliy g’urur, milliy iftixor tuyg’usi, oriyat kuchli bo’ladi.
Ana shunday fazilatlarga ega bo’lgan kishilar o’z millati, elulusi manfaati sharafini himoya qilishni o’zi uchun shon­sharaf deb biladi. Vataniga xavf tug’ilsa, uning ximoyasi yo’lida mol­dunyosini, jonu jahonni ayamaydi, fidoiylik va qahramonlik namunalarini ko’rsatadi.
Ma’naviy barkamol bo’lgan odamlar birovlar orqasidan ginaxonlik qilmaydi, gap tashimaydi, fisqu fasad, bo’htonga nisbatan murosasiz bo’ladi, mahalliychilikka yo’l qo’ymaydi, guruhbozlikka, millat ajratishlarga qarshi astoydil kurashadi, milliy birdamlik, milliy hamkorlik va milliy hamjihatlik, o’zaro do’stlikni qaror toptirish va mustahkamlash yo’lida tinmay harakat qiladi.
Etnopsixologik xususiyatlar xalq xayotining butun borligida namoyon bo’libgina kolmasdan, shuningdek, shu millatga mansub bo’lgan shaxslarning kundalik muomalasida, xati-harakatlarida ham ma’lum darajada uz ifodasini topadi. Chunki har bir inson bolasi ma’lum bir Vatan farzandi, shaxs sifatida ma’lum bir jamiyat mevasi. Bizning dunyoni bilishdagi turli-tuman tasavvur va tushunchalarimiz ham shu jamiyatning va etnik muhitning bizga kursatayotgan ta’siri ostida vujudga kelgan.
Milliy qadriyat, ta’bir joiz bo’lsa, millatning sifat belgisidir. Inson xayoti va faoliyatini kadriyatlarsiz tasavvur qilib bulmaydi. Insonning shaxsiy va ijtimoiy xayotiga daxldor barcha buyumlar, narsa va xodisalar kadriyat xisoblanadi. Aslida insonning uzi ham, uning xayoti, xatti-harakatlari, yuksak oliyjanob fazilatlari ham ma’lum ma’noda kadriyatdir. “qadriyat” so’zi kadim zamonlarda paydo bo’lgan bo’lib, u barcha xalqlar ma’naviy xayotining asosini tashkil etadi.
“Qadriyat” atamasi asli arabcha “Qadr” suzidan olingan bo’lib, qimmatli, foydali ma’nolarini anglatadi. Qadriyatlar o’z moxiyati va mazmunga ko’ra umuminsoniy, milliy va diniy shakllarda namoyon bo’lishi mumkin.
Milliy qadriyatlarning ahamiyatli tomoni shundaki, u odamlarni yuksak maksadlarga da’vat etadi, unga nisbatan ishonch uygotadi, har bir fuqaroning oila, jamiyat va mamlakat oldidagi mas’uliyatini chuqur anglashga xizmat qiladi. Milliy kadriyatlar,an’analar va udumlar odamning ichki va ruhiy olamini boyitadi.
Jamiyatda yuz berayotgan o’zgarishlar jamiyat va shaxs ongida aks etadi. Ikkinchi tomondan, ma’naviyat sohasidagi o’zgarishlar jamiyatda yuz berayotgan o’zgarishlarning miqyosiga, yo’nalishiga va sur’atlariga jiddiy ta’sir o’tkazishi mumkin. Shuning uchun mamlakatimiz ijtimoiy-iqtisodiy, siyosiy sohalarida amalga oshirilayotgan tub o’zgarishlar jamiyatimiz, ijtimoiy guruhlar va alohida fuqarolar ongida o’z in’ikosini topmoqda.
Mamalakatimizdagi islohotlar ko’lami va sur’atlari ma’naviyatimizning ham tez sur’atlar bilan rivojlanishini, aksariyat hollarda esa ijtimoiy-iqtisodiy soha rivojidan ildamroq va oldinroq yurishini taqozo etmoqda.
- Shaxsning ma’naviy ahloqiy rivojlanishi jarayoni uning oilaviy qadriyatlarga ijobiy munosabat tizimi shakllanishi doirasi kengayishi, ideallari va qadriyatlari yuksalishi bilan uyg’un tarzda kechadi.
- O’smirlarni mavjuy qadriyatlarga faol ijobiy munosabatlar tizimini yuksaltirish orqali ma’naviy-ahloqiy tarbiya samaradorligini oshirishga erishish mumkin.
- O’smir shaxsi shakllanishida oilaviy qadriyatlarning o’rni va ularning shu jihatlarini aniqlash bo’yicha psixodiagnostika tadbirlari o’tkazish zarur. - Psixologik tashxis natijalariga qarab o’smirlarni tarbiyalash bo’yicha aniq reja va dastur tuzish mumkin.