Mavzu: Qadimgi Xitoy

Xitoy san’ati. Qadimgi Xitoy san‗ati tarixi eramizdan avvalgi 4–3 minginchi yillardan eramizning Sh 

asrigacha bo‘lgan davrni o‘rganadi, tahlil etadi. Eramizdan avvalgi 4–3 minginchi yillarda Xuanxe daryosi 

vohasida  odamlar  dehqonchilik  bilan  shug‘ullana  boshladilar,  ayrim  qabilalar  esa  o‘troq  hayot  kechira 

boshladilar. Bu davrda odamlar  yashaydigan uylar dumaloq shaklda va ko‘proq yerto‘la tipida bo‘lgan, ular 

yerni  3–4metr  qazib  ishlangan.  Asta-sekin  yarim  yerto‘la  tipida  va  nihoyat,  yer  ustida  karkas  uslubidagi 

uylar yuzaga kelgan. Ular to‘rtburchak yoki kvadrat shaklida qurila boshlangan. Tepa tomi shox-shabbalar 

yoki  loydan  pishirilgan  plitalar  bilan  yopilgan.  Ustun-to‘sin  sistemasi  ham     shu  davrlarda  me‗morlikda 

keng qo‘llanila boshlangan. 

Xitoyning eng qadimgi san‗at namunalari bizgacha kulolchilik buyumlari orqali yetib kelgan. Qo‘lda, 

dastgohsiz yasalgan turli xum, ko‘za, tovoq, vazalar rangdor naqshlar bilan bezab chiqilgan. Bu kulolchilik 

buyumlarining yuzasi spiralsimon, to‘lqinsimon, tursimon chiziqlar bilan bezalgan, soddalashtirilgan odam, 

xayvon  va  qushlar  rasmi  ham  ishlangan.  (Bunday  kulolchilik  yodgorliklari  Yanshao  manzilidan  topilgani 

uchun ham ular  «Yanshao madaniyati  yodgorligi»deb  yuritiladi. Shu madaniyat keyingi  Xitoy kulolchiligi 

rivojida  ham  muhim  o‘rinni  egalladi.  Xitoyning  ayrim  viloyatlarida  kulolchilik  buyumlari  qora  loydan 

dastgohda ishlangan. Bu buyumlar nafisligi va nisbatlariping qat‗iyligi bilan  ajralib  turadi.  Bunday idishlar 

Lunshan manzilidan topilgani uchun «Lunshan madaniyati yodgorliklari»   deb yuritiladi. 

Eramizdan avvalgi 4–3 minginchi yillarda Xitoyda loydan ishlanib, olovda toblab pishirilgan odam 

haykallari (terrakotalar), odam boshini eslatuvchi ko‘zalar, toshdan ishlangan turli badiiy buyum va 

haykallar uchraydi. Bular qadimgi Xitoy madaniyatining boy va rang-barang bo‘lganligidan dalolat beradi.