Mavzu: Qaddi-qomat buzilishi. Jismoniy mashqlarni qo’llash

Bukriroq va yarim-bukri bel xolatlarida ko’proq etiborni bel va elka kamarlari mushaklarini kuchaetirishga qaratish lozim, ko’krak mushaklarini bo’shashtirish va cho’zish, umurtqa pog`onasining ko’krak qismi harakatchanligini extiyotkorlik bilan oshirish.
Yarim-bukri bel xolatlarida qorin bo’shlig`i, bel, tos orqa yuzasi, elka kamarlarini kuchaytirish va ko’krak kamari mushaklarini cho’zish, sonning old mushaklarini kuchaytirish. Bel kamari mushaklari va bel lardozining kuchayib ketishiga yo’l qo’ymaslik kerak. Buning uchun chalqancha yotib qorin mushaklariga mashqlar qilganda bel kamarini polga bosib oyoqlarni yuqoriroq ko’taring (bunda lordoz kamayadi); Qorin bilan yotib bel mushaklari uchun mashqlar bajarishda faqat bosh va elkalarni ko’taring.
Yassi bel xolatida butun mushak guruhlarini kuchaytirish kerak, elka kamari va oyoq mushaklari, umurtqa pog`onasi ko’krak qismining harakatchangligini extiyotkorlik bilan rivojlantiring va bel kamari lordozining haddan tashqari ko’payishidan saqlang.
Yassi-bukri bel bel kamari mushaklaridan tashqari barcha mushak guruhlarini kuchaytirish kerak (bel kamari lordozi kamayishi uchun ularni cho’zish), son va qorin bo’shlig`ining orqa mushaklariga alohida etibor bering.

• 
  Agar frontal tekislikda (asimmetrik-skoliotik) holat buzilgan bo’osa, ushbu mashqlarning bajarilishi tananing o’ng va chap yarmidagi mushaklarning ohangini tekislaydi, shunga ko’ra, siqilgan mauaklarni cho’zish va bo’shashganlarini zo’riqtirish, bu esa umurtqa pog`onasini to’g`ri holatga qaytaradi.
  

Qorinda va chalqancha yotgan holatda, bel mushaklariga og`irliklar va og`irliklarsiz, qorin bo’shlig`i, yuqori va pastki oyoq-qo’llar uchun mashqlar bajariladi.

2. 
   Qaddi-qomat buzilishida, sonlarning orqa va old mushaklarini kuchaytirish uchun mashqlar, tana va son old mushaklarini cho’zish (fiziologik egilishlarning ko’payishi bilan) mahsus mashqlar kiradi.
   
3. 
   Muvozanat va muvozanatni saqlash mashqlari.
   
4. 
   Umumiy rivojlantiruvchi mashqlar (URM) va tartibli. URM har qanday qaddi-qomat buzilishlarida qo’llaniladi va qon aylanishni yaxshilaydi, trofik jarayonlarni yaxshilaydi. URM har qanday boshlang`ich holatlarda, sport anjomlari va trenajorlardan foydalanilgan holda bajariladigan barcha mushak guruhlari uchun qo’llaniladi.
   
5. 
   Nafas mashqlari (NM).
   
6. 
   Sport elementlari.
   
7. 
   Umurtqa pog`onasini passiv tuzatish-fiziologik egilishlar ostiga roliklar qo’yish yo’li bilan davolash. Davolovchi gimnastika mashg`ulot tanafuslarida va mashg`ulotlar vaqtida roliklar qo’yish usullaridan foydalaniladi.
   
8. 
   Davolovchi massaj.
   

Davolovchi gimnastika mashg`ulotlarida albatta URM, NM, mahsus mashqlar, bo’shashtiruvchi-tiklantiruvchi mashqlarining xamjixatligi bo’lishi shart.
To’g`ri qaddi-qomatni shakillantirish uchun butun tananing mushaklarini bir tekisda rivojlantirish kerak. Avvalo, bel mushaklari, qorin bo’shlig`i va elka kamari mushaklarining statik kuchi, shuningdek umurtqa pog`onasining harakatchanligi.
Qaddi-qomat buzilishini tuzatish vositasi sifatida bo’shashtiruvchi-tiklantiruvchi, muvofiqlashtirish, muvozanat holatida to’g`ri holatni his qilishni rivojlantirishga qaratilgan harakatchanligini oshirish gimnastik mashqlaridan foydalaniladi.



Muvofiqlashtirish mashqlari, maxsus mashqlar mushaklarni kuchaytirish va cho’zish, umurtqa pog`onasi harakatchanlikni oshirish uchun mo’ljallangan. Ular qatiy tartibda tanlanadi, turg`unlik turlarining aniqlangan turini hisobga olgan holda va funkqional testlar natijalariga muvofiq.

Mashqlarning samaradorligi dastlabgi holatga (bundan keyin - DX) bog`liq.

Asosiy DX quyidagilarni o’z ichiga oladi: chalqancha yotgan xolat, qorin bilan yotgan holat.
Dinamik mashqlar statik kuchlanish mashqlari bilan almashtirilib turishi kerak. Vaqti-vaqti bilan darslarda tiklantiruvchi va nafas mashqlaridan foydalanishadi.
Mushaklar uchun mashqlar bilan bir qatorda, to’g`ri qaddi-qomat shakillanadi. Buning uchun mashqlarni oyna oldida, devor yonida, boshda buyum bilan yurish va hokazo. To’g`ri qaddi-qomatni shakillantirishga bir qator sezilarli mashqlarni qo’llash orqali erishiladi.

1. 
   Orqa tomoningiz bilan devorga turign va to’g`ri qaddi-qomatni shakillantirish uchun asosiy mashqni bajaring: oyoqlar ozgina kerilgan, qo’llar tushirilgan. Bosh ort qismi, elkalar, oyoq boldirlari va tovonlar devorga tegib turadi. Qorinni torting, bo’yningizni biroz yuqoriga cho’zing va elkangizni ko’taring. Shu holatda devor va bel kamari oralig`i barmoq enida bo’lgan masofada suyanib turing. Bu holatni estda tuting. Ushbu mashqni kun davomida iloji boricha tez-tez bajaring. Tananing ushbu holatini bir daqiqa davomida charchamasdan devorga suyanib turishni uddalasangiz, tananing shu holatini saqlagan holda oldinga yuring.
   
2. 
   Asoaiy mashqni bajaring. Tana holatini esda tuting. Oldinga qadam qo’ying va burulishlarni bajaring, boshingizni aylantiring, to’g`ri holatni tekshiring.
   
3. 
   Devordan boshni, belni va tosni uzmay turib o’tirib turish, oyoqlarni ko’tarish, bukish va yozish.
   
4. 
   Devorga nisbatan to’g`ri holatni eslang. Devordan qochib bosh, qo’llar, oyoqlar va tana bilan bir necha ihtiyoriy harakatlar bajarish. To’g`ri holatni tekshiring.
   
5. 
   Oyna oldida qaddi-qomatni to’g`irlab turing. Uni esda oling. Bosh, qo’llar, oyoqlar va tana bilan bir necha ihtiyoriy harakatlar bajarish. Qaddi-qomatni to’g`riligini tekshiring.
   
6. 
   Chalqancha yotgan holda to’g`ri qaddi-qomatni saqlagan holda mashqlar bajarish.