Мавзу: Психоанализ таълимоти

Рад этиш - Одамлар содир бўлган нарсага ишонмайди ёки уни тан олишни хохламайди. Боласини йўқотган ота-оналар кўпинча содир бўлган воқеанинг ҳақиқатига ишонишни хоҳламайдилар.

Проекция (ирғитиш, ташлаш) - Инсон ўз фикрлари ва ҳис-туйғуларини бошқа бировларга боғлайди. Масалан, у яширин фантазияларни ва ижтимоий жиҳатдан қабул қилинмайдиган истакларни бошқа одамларга ўтказади.

Йўналтириш - одам ўз реакциясини йўналтиради ва кучланишни келтириб чиқарадиган объектни хавфсизроқ бошқасига ўзгартиради. Мисол, хўжайин ўз ғазабини заифроқ - бўйсунувчига, болага ёки итга йўналтиради.

Регрессия - одам салбий ҳис-туйғуларга жавобан орқага қайтади. Мисол учун, бирор ёмон сўзни эшитган киши, масалан бола каби ўзини тутади.

Сублимация - кўчириш, одам онгсиз интилишлари ва ҳисларини севимли машғулотларига алмаштиради. Мисол учун, жинсий энергияни ижодий изланишларга йўналтириш.

З.Фрейдга кўра боланинг риожланиши

Фрейд боланинг ривожланишини “завқланиш” ҳисси билан боғлаб ўрганишни таклиф этади. З.Фрейд болаларнинг ривожланишини беш босқичини аниқлади.

1. Орал босқич (0-18 ойликкага) (оғиз орқали) : бола оғиздан лаззатланишни қидиради (масалан, сўришдан).

2. Aнал босқич (1,5-3 ёш)( бола анусдан завқланади) (масалан хожат чиқарганда).

3. Фаллик: (3-6 ёшгача) (етилиш) болалар ўз жинсий мансублигидан завқ олади.

4. Латент (яширин) (6-12 ёшгача): боланинг завқ олишга бўлган яқинлик мотивацияси.

5. Гентал: (вояга етиш) ривожланиш мантиқий хулосалар ва ўзини ривожлантириш билан.

- Ид-(қуйи мен)

• Ид – сўзи лотинча “у” дан келиб чиққан ва Фрейдга кўра, ид- шахснинг фақат ибтидоий, инстинктив ва туғма томонларини англатади. Ид - тўлиқ онгсиз ҳолатда ишлайди ва хатти-ҳаракатларимизга энергия берадиган асосий эҳтиёжлар (озиқ-овқат, уйқу, дефекация) билан чамбарчас боғлиқ.
• Фрейднинг фикрига кўра, ид - бу қоронғу, биологик, тартибсиз нарса, қонунларни билмаслик, қоидаларга бўйсунмаслик. Ид - шахснинг ҳаёти давомида ўзининг марказийлигини сақлаб қолади.
• Психиканинг энг қадимги бошланғич тузилиши бўлиб, ид бутун инсон ҳаётининг асосий тамойилини ифодалайди - биологик жиҳатдан аниқланган импулслар (айниқса жинсий ва тажовузкор) томонидан ишлаб чиқарилган психик энергиянинг дарҳол портлаши. Зўриқишнинг дарҳол бўшатилишига завқланиш принципи дейилади.