Mavzu: populatsiyalarning umumiy tasnifi. Populatsiyaning asosiy xususiyati reja

Odamning tug’ilgan kunidan boshlab to qarishigacha bo’lgan davri:
1 Yangi tug’ilgan bola 1-10 kungacha
2 Emizikli davrdagi bola 10 kundan ikki yilgacha
3 Go’daklik 1-3 yosh
4 Ilk bolalik
Bolalik
4-7 yosh
8-12 yosh (o’g’il bolalar)
8-11 yosh (qiz bolalar)
5 O’smirlik (o’spirinlik) 13-16 yosh (o’g’il bolalar)
12-15 yosh (qiz bolalar)
6 Yoshlik 17-21 yosh (o’spirinlar)
16-20 yosh (qiz bolalar)
7 Voyaga yetishning birinchi davri 22-35 yosh (erkaklar)
21-35 yosh (ayollar)
8 Voyaga yetishning ikkinchi davri 36-60 yosh (erkaklar)
36-55 yosh (ayollar)
9 Yoshi qaytgan (keksaygan) davr 61-74 yosh (erkaklar)
56-74 yosh (ayollar)
10 Qarilik 75-90 yosh (erkaklar, ayollar)
11 Uzoq umr ko’rish (uzoq yashash) 90 yoshdan yuqorisi
Fazoviy tuzilmasi.
Populyatsiyaningfazoviytuzilmasipopulyatsiyamaydonidagiayrimindividlarvaguruhchalarningtar
qalishxarakteriniifodalaydi.
Odatdaturvaayrimpopulyatsiyalarichidaindividlarbirtekistarqalmaydi, chunkiyashashsharoiti,
ya’niozuqaresurslari, boshpanakabilartaqsimlangandir. Bundantashqari,
populyatsiyanitashkiletuvchiorganizmlarningbiologicxususiyatlari,
harakatchanligivaagregirlikdarajasikabilarmuhimroloynaydi.Harqandaypopulyatsiyadagiindividl
arningma’lumdarajadabirjoydanikkinchijoygako’chibyurishikuzatiladi.Ba’ziindividlartug’ilganjo
yidaumriningoxirigachayashabqoladi,
ikkinchibirpopulyatsiyaningindividlariuzoqmasofalargako’chibketadi.Individlarninghayotdavomi
dako’chibyurishko’satkichisifatidaindividualfaollikradiusi,
panimistikbirlikyokiqo’shnichilikdarajasikabilardanfoydalaniladi. Ekologlar tomonidan tabiatda
hayvonlarning tarqalishini kuzatish natijasida fanga o’rtacha masofada tarqalish tushunchasi
kiritilgan.U nishonlangan barcha individlarning o’rtacha uchrash masofalarining arifmetik
qiymati hisoblanadi. Individlar va guruhlar topografik usullarda ifodalanishi mumkin.
Individlarning uch turdagi tarqalishi ma’lum: bir tekis, tasodifiy va guruhli (to’da-to’da).
Individlar bir tekis tarqalganda xuddi mevali daraxtlar bog’da o’tkazilganidek, bir-biriga
nisbatan bir xil masofada joylashadi.Tabiatda ushbu tarqalish turi juda kam uchraydi.Yetilgan
o’rmonlarda baland daraxtlarning joylashishi bir tekis joylashishga yaqin keladi.Suv boyida
yashovchi yirik koloniyali qushlarning individlari ham ana shunday joylashadi.
Tasodifiy tarqalishda individlar bir-biridan har xil masofada joylashadi.Bunday joylashish
populyatsiyaning zichligi kam bo’lgan bir xil muhitda uchratiladi.
Tabiatda guruhli tarqalish turi ko’p uchraydi.Bunda individlar to’da hosil qilib bir-biridan
turlicha masofada joylashadi.Individlar guruh ichida bir tekis yoki tasodifiy joy
egallaydi.Guruhli tarqalish notekis muhit ta’siri natijasida, ya’ni muhitning ayrim bo’limlarida
qulay sharoit bo’lishi, shuningdek, noqulay omillar bilan birga uchraydigan joylar uchun
xarakterlidir.