Mavzu: Pigmentli retinit. Naslga bog’liq ko’z kasalligi Reja: I kirish II asosiy qism

---

1 
Mavzu:
Pigmentli retinit. Naslga bog’liq ko’z kasalligi 
Reja: 
I KIRISH 
II Asosiy qism 
1.1.
 
Pigmentli retinal distrofiya.
1.2.
 
Retinaning pigmentli degeneratsiyasi
1.3.
 
To'r pardaning pigmentar degeneratsiyasining sabablari va kechishi
III Xulosa va tavsiyalar 
IV Foydalanilgan adabiyotlar ro’yxati 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

---

2 
MUNDARIJA 
I KIRISH..................................................................................................................3 
II Asosiy qism…………………………………………………………...................8 
1.1.
Pigmentli retinal distrofiya. ..........................................................................8 
1.2.
Retinaning pigmentli degeneratsiyasi ….………………………………….11 
1.3.
To'r pardaning pigmentar degeneratsiyasining sabablari va kechishi……...21 
III Xulosa va tavsiyalar………………………………………………………….24 
IV Foydalanilgan adabiyotlar ro’yxati……………………………………...….26 
 
 
 
 

---

3 
KIRISH. 
Bugungi kunda sanoatning yuqori suratlar bilan takomillashuvi ishlab 
chiqarish texnologiyalarini rivojlantirish bilan birga radiatsiya nurlarining 
ko’payishi turli kasalliklar ehtimolining ortishiga ham olib kelmoqda .Ayniqsa bu 
kasalliklarni mutatsiyaga uchrab turli organizmlarda turlicha kechishi 
kuzatilmoqda. 
Shu bois bu muammoni hal qilish uchun mutatsion jarayonlarni,ularni kelib chiqish 
sabablarini o’rganish muhim ahamiyat kasb etib kelmoqda. 
Bugungi kunda biz talaba yoshlarning oldimizda turgan asosiy vazifalardan biri 
yuqori malakali kadrlar bo’lib yetishish,shuningdek kasbimizni puxta 
egallash,chuqur bilimga ega bo’lish va bu asosida fan rivojiga munosib hissa 
qo’shishdir.Biologiyaning yangi yo’nalishi hisoblangan “Genetika “ning yuqori 
suratlar bilan rivojlanayotganligi ham mutatsion kasalliklarni oldini olish va 
davolash uchun bugungi kunda dasturi amal bo’lib xizmat qilib kelmoqda.
Asosiy maqsadimiz vatanimiz taraqiyoti va xalqimiz farovonligi ni yanada
yuksaltirishdir.Biz hayotda o’zini to’la oqlagan “Islohot- islohot uchun emas, 
avvalo inson uchun “degan tamoildan kelib chiqqan holda, ijtimoiy sohadagi
islohotlarni, xalqimizning hayot darajasi va sifatini yuksaltirish yo’lini davom
ettiramiz . Mustaqil vatanimizda ilm-fan yo’lida xzmat qilish har birimizning 
burchimizdir. O`zbеkiston Rеspublikasining “Ta’lim to`g`risida” gi Qonuni va 
“Kadrlar tayyorlash milliy dasturi” yuksak umumiy madaniyatga, kasb–hunar 
ko`nikmalariga, ijodiy va ijtimoiy faollikka, mantiqiy mushohada qilish hamda 
ijtimoiy hayotdagi muammolarning oqilona еchimlarini topish mahoratiga ega 
bo`lgan, istiqbol vazifalarini odilona baholay oladigan kadrlar yangi avlodini 
shakllantirish, shuningdеk, har tomonlama barkamol, ta’lim va kasb–hunar 
dasturlarini ongli ravishda mukammal o`zlashtirgan, mas’uliyatli fuqarolarni 
tarbiyalashni nazarda tutgan pеdagogik g`oyani ilgari suradi. 
Istiqlol tufayli o`zining mustaqil taraqqiyot yo`lidan borayotgan jamiyatimiz 
kun sayin dеmokratlashib, davlat, jamiyat va shaxs munosabatlari tobora ko`proq 

---

4 
mantiqiy mushohada qilish tamoyillariga asoslanmoqda. Ta’lim tizimi oldidagi 
davlat buyurtmasi O`zbеkiston Rеspublikasi “Kadrlar tayyorlash milliy dasturi”ning 
asosiy g`oyalarida o`z aksini topgan. 
"Pigmentli retinit" atamasi birinchi marta 1917 yilda venger muhandisi Karl 
Ereki tomonidan shakar lavlagi ozuqa sifatida ishlatilgan cho'chqalarni katta boqish 
jarayonini tavsiflash uchun ishlatilgan. Erekining ta'rifiga ko'ra, Pigmentli retinit 
"tirik organizmlar yordamida xom ashyodan ma'lum mahsulotlar ishlab 
chiqariladigan barcha turdagi ishlar" dir. 
Hozirgi vaqtda "Pigmentli retinit" umuman olganda genetik muhandislik va 
genetik o'zgargan (o'zgartirilgan) o'simliklar, hayvonlar va mikroorganizmlarni 
yaratish va ulardan foydalanishning hujayra usullari va texnologiyalari fani sifatida 
ishlab chiqarishni jadallashtirish va yangi turdagi mahsulotlarni olish uchun 
ta'riflanadi. turli maqsadlar ... Biroq, olimlar orasida "Pigmentli retinit" 
tushunchasining yagona va aniq ta'rifi mavjud emas. Buni zamonaviy "Pigmentli 
retinit" aniq maqsadlar, vazifalar va o'rganish predmetiga ega bo'lgan alohida fan 
emas, balki ko'plab fanlarni - biologik, aniq va boshqalarni birlashtirgan butun bilim 
sohasi ekanligi bilan izohlash mumkin. 
Tarixiy jihatdan Pigmentli retinit xamirturush birinchi marta pivo 
tayyorlashda va bakteriyalar yogurt tayyorlashda ishlatilgan paytdan boshlangan. 
Zamonaviy dunyo global Pigmentli retinit portlashini boshdan kechirmoqda. 
Pigmentli retinit tobora ko'proq alohida davlatlar iqtisodiyoti va umuman jahon 
iqtisodiyoti rivojlanishining etakchi omiliga aylanib bormoqda. 
Pigmentli retinitning o'rganish mavzularini va vazifalarini konkretlashtirish uchun, 
ya'ni. biotexnologik jarayonlarni ko'proq ilmiy idrok etish uchun molekulyar 
biologiyadan rivojlangan fan sifatida ifodalanishi mumkin bo'lgan "molekulyar 
Pigmentli retinit" ajratiladi - hayot hodisalarini molekulyar darajada o'rganish. 
Molekulyar Pigmentli retinit fan sifatida qirqinchi yillarning boshlarida 
paydo bo'lgan va 1953 yildan boshlab, pigmentli retinitning er-xotin spiralining 
kimyoviy tuzilishi va fazoviy tashkil etilishi bo'yicha Jeyms Uotson va Frensis Krik 
kashf etilganidan keyin jadal rivojlanib kelmoqda. 

---

5 
1953 yilda Uotson va Krik o'sha paytdagi ma'lumotlarga asoslanib, pigmentli 
retinitning tuzilishi - pigmentli retinit juft spiral shaklida nukleotidlarning polimeri 
ekanligi va genetik ma'lumotlarning tashuvchisi ekanligi haqidagi nazariyani 
shakllantirishdi. Bu molekulyar biologiyada ajoyib yutuq - biologiyada yangi 
davrning ochilishi edi.
Keyingi tadqiqotlar ushbu nazariyaning to'g'riligini to'liq tasdiqladi. 
Hujayraning bo'linishi paytida replikatsiya - pigmentli retinit molekulasining ikki 
baravar ko'payishi, pigmentli retinit molekulasidagi ma'lumotlar pigmentli retinit → 
rnk → oqsil sxemasi bo'yicha oqsil sintezi jarayonida amalga oshirilishi aniqlandi. 
Nuklein kislotalarni o'rganish usullarining rivojlanishi pigmentli retinit 
sekvensiyasini amalga oshirishga imkon berdi, uning ajoyib yutug'i shundaki, 
dastlabki natijalar 2000 yilda, odam genomining dekodlashining yakuniy natijalari 
2003 yilda qayd etilgan. 
1973 yilda Stenli Koen va Gerbert Boer tomonidan nasldan naslning funktsional 
birligini, genni bir organizmdan ikkinchisiga o'tkazish texnologiyasini ishlab 
chiqishi molekulyar texnologiya rivojlanishida yangi bosqich bo'ldi. Shu asosda 
yangi usullar va texnologiyalar ishlab chiqildi, ularning yordamida genlarni tezda 
aniqlash, ajratish va ulardan foydalanish mumkin edi. Olingan natijalar barcha 
biologik fanlarning rivojlanishiga katta hissa qo'shdi - rivojlanish biologiyasi, 
molekulyar evolyutsiyasi, hujayralar biologiyasi, odam va hayvonlar genetikasi, 
Pigmentli retinit. 
Odatda molekulyar Pigmentli retinitni 4 ta asosiy va bir-biri bilan 
chambarchas bog'liq bo'limlarga (yoki yo'nalishlarga) bo'lish mumkin: 
1. Genetik muhandislik 
2. Uyali aloqa muhandisligi 
3. Muhandislik enzimologiyasi 
4. Texnik yoki ishlab chiqarish mikrobiologiyasi. 
Ushbu yo'nalishlarning har biri o'ziga xos maqsad va vazifalarga ega bo'lgan keng 
bilim doirasidir. 

---

6 
Genetik muhandislik - bu maxsus yaratilgan genetik konstruktsiyalar 
yordamida genetik ma'lumotni bir organizmdan boshqasiga sun'iy ravishda uzatish 
imkonini beradigan usullar to'plami. Genetik muhandislikning asosiy vazifalaridan 
biri bu kerakli xususiyatlarga ega organizmlarni olishdir. Asosiy yondashuv - bu 
irsiy xususiyatlarga ega bo'lgan rekombinat pigmentli retinit molekulalarining 
(tanadan tashqarida) in vitro (tanadan tashqarida) qurilishi; shuning uchun genetik 
muhandislik rekombinant pigmentli retinit texnologiyasi deb ham ataladi. 
Uyali muhandislik - bu yangi hujayralarni qurish uchun ishlatiladigan usullar 
to'plami. Maxsus tanlangan muhitda hujayralarni kultivatsiya qilish va klonlash, 
hujayralarni duragaylash, hujayra yadrolarini transplantatsiyasi va hayotiy 
hujayralarni alohida bo'laklardan "demontaj qilish" va "yig'ish" (rekonstruksiya 
qilish) uchun boshqa mikrosurgik operatsiyalarni o'z ichiga oladi. 
Hujayra muhandisligining boshlanishi somatik hujayralarni duragaylash usuli paydo 
bo'lgan 1960 yillarga to'g'ri keladi. 
Genetik muhandislik va hujayra muhandisligi molekulyar Pigmentli 
retinitning asosini tashkil etadi. Ularni bir butunga birlashtirib, hozirgi vaqtda 
molekulyar Pigmentli retinitning alohida bo'limi - biomuhandislik ajralib turadi. 
Muhandislik enzimologiyasi - bu olish uchun usullar tizimini o'z ichiga olgan 
biotexnologik fan sohasi, drenajlash, stabillash va fermentlarni ishlatish. 
Muhandislik enzimologiyasining asosiy vazifasi kerakli xususiyatlarga ega bo'lgan 
bioorganik katalizatorlarni loyihalashtirish va ular asosida turli xil samarali va 
ekologik toza biotexnologik jarayonlar asosida ishlab chiqishdir. 
Muhandislik enzimologiyasi sohasidagi amaliy ishlanmalar quyidagi 
vazifalarni hal qilish bilan bog'liq: 
· Yangi mahsulotni qabul qilish; 
· Taniqli mahsulot sifatini oshirish; 
· Biotexnologik jarayon samaradorligini oshirish. 
Texnik yoki sanoat mikrobiologiyasi - bu sanoat miqyosida foydali 
mikroorganizmlarni etishtirish usullarini ishlab chiqadigan Pigmentli retinitning bir 
bo'limi.Texnik mikrobiologiya ishlab chiqarish jarayonida ishlatiladigan turli xil 

---

7 
amaliy moddalarni olish uchun ishlatiladigan mikroorganizmlarni o'rganadi: oziq-
ovqat mahsulotlari, biologik faol moddalarning dorivor preparatlari (BAS) va
boshqalar.