Mavzu: personalni boshqarish tizimlarini takomillashtirish

Ishchi kuchi sifati 

iqtisodiy kategoriya sifatida insonning 

mehnatga layoqatini shakllantirish va rivojlantirish yuzasidan 

shaxs va jamiyat, xodim va ish beruvchi o‘rtasidagi 

munosabatlarni hamda ushbu munosabatlarning ishlab chiqarish 

faoliyatida namoyon etish darajasini ifoda etadi.

1.17-chizma.

 

Ishchi kuchi sifat tarkibining o‘zaro bog‘liqligi

Mehnat jarayonida namoyon bo‘ladigan inson xususiyatlari 

muayyan  tarkibni tashkil etadi. 

Quyidagilar bu tarkib 

bo‘laklaridir:

— 

qiziqish (motivatsiya)

1

 xususiyatlari;

— 

kasbiy-malaka xususiyatlari;

— 

aqliy (intellektual) xususiyatlar;

— 

nufus (demografik) xususiyatlari, salomatlik. Ushbu 

xususiyatlar o‘zaro bog‘liq bo‘lib (1.16-chizma), bevosita ishchi 

kuchiga, sifatiga ta’sir ko‘rsatadi.

1

 Мотivatsiya hоzirgi davr boshqаruv nazariyasida kishilarning korxonа 

(tashkilоt)  tashkil  etish  uchun  qiziqish  jarayoni,  ya’ni  o‘z  mаqsadlariga 

da’vat etishi deb talqin etiladi.

---

94

Bugungi kunda taraqqiy etgan barcha kompaniya va 

firmala

rda ishchi kuchi sifatini oshirishga nihoyatda katta e’tibor 

berilmoqda. Jumladan, AQSHning «Motogolla» korporatsiyasi 

mutaxassislar va menejerlar tayyorlash hamda malakasini 

oshirish uchun o‘quv markazlari keng tarmog‘i bilan birgalikda 

o‘z texnika universitetiga ham ega. So‘nggi o‘n yil ichida 

korporatsiyaning kadrlar tayyorlash uchun sarf xarajatlari 7 

milliondan 120 million dollarga yetdi.

Germaniyada ishlab chiqarishda band bo‘lgan har 

bir ishchi va mutaxassis kamida ikki yilda bir marta turli 

kurslarda o‘z malakasini oshiradi. Ushbu jarayonning asosiy 

tashkilotchilari korxonalardir. Ular xodimlar malakasini oshirish 

uchun xarajatlarning yarmidan ko‘prog‘ini o‘z mablag‘lari 

hisobidan qoplaydilar. Buning uchun ular o‘zlarining o‘quv 

markazlaridan, shuningdek, boshqa kompaniya va firmalar bilan 

birgalikda tashkil etilgan o‘quv markazlaridan foydalanadilar. 

Germaniyaning «Siemens» elektrotexnika konserni 82 ming 

nafar xodimni jalb etish qobiliyatiga ega bo‘lgan 8 mingta 

malaka oshirish dasturlariga ega.

Fransiyada 1984-yildayoq, «Davlat va firmalar o‘zidagi 

kadrlar tayyorlash markazlari faoliyatini muvofiqlashtirish 

to‘g‘risida»gi qonuni qabul qilingan. Bu yerda personalni 

tayyorlash strategiyasini ishlab chiqishda firmalarning ishlab 

chiqarish kengashlari va kasaba uyushmalar jalb etilgan.

AQSHda ham, 1982-yilda «Kadrlarni o‘qitish va qayta 

tayyorlashni tashkil etishda mahalliy hokimiyat organlarining 

korporatsiyalar bilan sherikligi to‘g‘risida»gi qonuni qabul 

qilingan.

Umuman, hozirgi vaqtda ishchi kuchi sifati nihoyatda dolzarb 

ahamiyatga ega bo‘lmoqda. 

Globallashuv

, jahon bozoridagi o‘ta 

keskin raqobat personalning yuqori malakaga ega bo‘lishini 

---

95

talab etmoqda. Masalan, hozirgi vaqtda yuqori malakaga ega 

ishchilar AQSHda jami ishchilarning 45, Germaniyada esa 55 

foizini tashkil etmoqda.