Mavzu: pedagogik konfliktologiyaning mohiyati, obyekti, predmeti, maqsadi, vazifalari va fan sifatida paydo bo’lishi. Mundarija

Tomonlar orasidagi tang holat

Konfliktning vujudga kelayotganligini kursatuvchi yana bir signal. Tomonlar orasidakichkina nizoning kelib chiqishi ham, biz bilan emotsional tuqnashgan odam xaqidagi bizning fikrimizga salbiy ta'sir kursata boshlaydi. Bizga qarshi bo`lgan odamning “yomon” ekanligiga darrov bir necha kursatkichlar topila boshlaydi. Agar bir o`zimizni tuxtatmasak, bu “yomon”lar soat sayin ko`payib boradi. Uning barcha so`zlari, harakatlari va amallarini biz mikroskop ostida taxlil qila boshlaylaymiz, ko`p narsalarni “qora” buyoqda kurishga urinamiz. Kuproq asl holatni emas, balki mana shu ongimizda vujudga kelgan xamda o`zimiz ko`rishga sayi-harakat qilgan odamni taxlil qilishga utamiz. Shu bois, bu odamga nisbatan bizning muomalamiz salbiy tomonga o`zgaradi. Orada emotsional tanglik vujudga keladi. Biz o`z emotsiyalarimiz va xulosalarimizga ishonib boraveramiz, ularning “sun'iy” o`zimiz tomonidan yaratilganligi va yasalganligini tan olgimiz kelmaydi. Tomonlar orasidagi tanglik biror sabab kuta boshlaydi. Bu nixoyat darajada qurigan o`tlarning kichiq bir sababdan o`t bo`lib yonishiga uxshaydi. Chunki bizning emotsiyalarimiz tashqariga chiqishni, uning “adabini” berib quyishni, ongimizda shakllangan “yomon” odamga uning qanday “yomon”ligi kursatib quyishni biz juda istaymiz. Bizga muloxazakorlik, bosiqdik va oddiy xaqiqatni tan olmaslik xalaqit beradi. Biz tang axvolga adekvat munosabat bildira olmaymiz.
Bunday xolatlar, juda kup xollarda uchraydi. Doimiy ravishda partadoshidan nazorat ishini ko`chiruvchi o`quvchini hatti harakarini ko`zatishni boshlagan o`qituvchining miyasida “ko`chirmakash” o`quvchi degan fikrlar avj oladi, o`quvchiga doimiy ravishda tanbeh beradi. Oqituvchinig tanbehlaridan so`ng o`quvchi sinfdoshidan nazorat ishini ko`chirmasdan o`zi mustaqil ishlay boshlaydi, va bu haqida hatto o`qituvchiga bildiradi. Lekin o`qituvchi daftarlarni tekshirish chog`ida buni inobatga ololmay qoladi, u faqat o`ziga va o`z emotsiyalariga ishonadi, xolos. Bu vaziyatda xam o`z emotsiyalarini ma'lum bir tartibga keltirish, sabab bo`lgan voqeani taxlil qilish, masalan vaziyatni o`rganish va o`quvchi haq ekanligi kursatishi mumkin.
Inson har qanday vaziyatda o`z emotsiyalarini tartibda ushlashi, ularga erk bermasligi, tarixiy vaziyatni muloxazakorlik bilan taxlil qila olishi tang vaziyatlarning konfliktga aylanmaslikning asosi xisoblanadi.