Mavzu: Pedagogik faoliyatda o’zini-o’zi rivojlantirish va uzluksiz

vebinar
•
Onlayn-muloqot
•
Masofaviy ta`lim
•
Platforma
•
Seminar-forum
Pedagoglar har tomonlama ta`lim-tarbiya jarayonini to’g’ri tashkil etish, 
uzluksiz o’z ustida ishlash bilan birgalikda o’zlarining tashqi qiyofalariga ham 
alohida e’tibor berishlari lozim. Tashqi qiyofa orqali insonlarda dastlabki taassurot 
paydo bo’lib, o’zini namoyon qila olish, diqqat va e’tiborni o’ziga qarata olish dars 
jarayonini samaradorligini ta’minlashga xizmat qiladi. 
“Pedagogik imij”- pedagogning ma`naviy-ahloqiy qiyofasi bilan tashqi 
ko’rinishi o’rtasidagi o’zaro uyg’unlik va mutonosiblikdir
Yuksak hulq-atvor va boshqalarga ibrat bo’ladigan ichki va tashqi shaxsiy 
sifatlar majmuiga zamonaviy pedagogning imiji deyiladi.
O’qituvchining 
imiji 
— jamoatchilikning unga nisbatan ijobiy 
munosabatlarinin shakllantiruvchi sifat va fazilatlar majmui.

---

Imij pedagogning shaxsiy va kasbiy sifatlari bilan bog’liq bo’lgan quyidagi 
komponentlar:
— mimika (yuz mushaklarining ma’noli harakatlari);

— imo-ishora;

— ovoz tembri (tovushning o’ziga xos sifatlari) va kuchi;

— ustki kiyimning madaniyati;

— muomala tarzi;
 
— saranjom-sarishta;
 
— o’ziga xos qadam tashlash singari qiziqishlar, qadriyatlar 
kabilarni o’z ichiga oladi.
Muloqot jarayonidagi axborot almashinuvi o’quvchining o’zaro ijtimoiy 
jarayonlar, shaxs kamolotining kechishiga doir ma’lumotlar almashishini 
ta’minlaydi. Pedagog va o’quvchilar o’rtasida hamkorlikni qaror toptirish esa har 
qanday vaziyatda ham ular o’rtasida o’zaro axborot almashinuvi samarali ro’y 
berishini uchun sharoit yaratadi. Bu jarayonda o’qituvchi o’quvchilarning eng 
yaqin maslahatchisi, yo’lboshchisi va rahbariga aylanadi. Muloqot chog’ida 
o’quvchilar tomonidan o’z shaxsini, “meni”ni, qadr-qimmatini yetarlicha 
baholash va o’z oldidariga hayotiy maqsadlarni qo’ygan holda olg’a intilishlarini 
ta’minlashga jiddiy e’tibor qaratish lozim. Muloqot jarayonida axborot almashish 
vazifasining hal qilinishi quyidagi vositalar asosida ro’y beradi:
1)
nutq;
2)
paralingvistik tizim (yun. “para” – “yaqin”, muloqot tarkibida 
so’zli, g’oyaviy ma’lumotlarni so’zsiz vositalar bilan uzatilishi); 
3)
ekstralingvistik tizim (ingl. “exterior” – “tashqarida”, nemischa 
“linguistik” – gapirayotgan shaxs tomonidan nutqning bevosita ijtimoiy 
vazifalar bilan bog’liq holda tashkil etishi – nutqiy tanaffuslar, kulgu, yo’talish, 
nafas olish, yig’lash, tutilish va b.);
4)
muloqotning tashkiliy ko’lami va vaqti;
5)
ko’z qarashlar yordamida tashkil etiladigan aloqa;

---

6)
belgilarning optik-kinetik tizimi (mimika, pantomimika, jestlar – 
qo’l va oyoq harakatlari)
Pedagog rahbarligi yoki uning yo’l-yo’riqlari, ko’rsatmalariga asosan 
o’quv mashg’ulotlari va tarbiyaviy ishlarni tashkil etishda ham muloqot muhim 
ahamiyat kasb etadi. Ayni shu vaqtda muloqotning faoliyatni tashkil etish 
vazifasini namoyon bo’ladi. Yaqin-yaqingacha faoliyatni tashkil etishda 
pedagogning yetakchiligi, uning bevosita rahbarligi ustuvor omil bo’lgan bo’lsa, 
zamonaviy sharoitda rollar almashinuvi yetakchi o’ringa chiqdi. Endilikda 
aksariyat hollarda talabalarning o’zlari ta`lim va tarbiyaviy jarayonlarni mustaqil 
uyushtirish imkoniyatiga ega bo’ldilar. Biroq, bu degani, ta`limiy va tarbiyaiy 
ishlarni tashkil etish davrida pedagogning o’rni va roli mutlaqo aks etmaydi, 
degani emas. Pedagog bu jarayonda rahbar, yetakchi, maslahatchi, ekspert 
sifatida namoyon bo’ladi va talabalarni pedagogik jarayonlarni ilmiy-nazariy, 
tashkiliy-metodik jihatdan to’g’ri uyushtirishga yo’naltiradi.
Muloqot jarayonida har bir pedagoglar so’zsiz xatti-harakatlarni me’yorida 
boshqarishni bilishi kerak. Chunki samimiy nigoh inson aytayotgan so’zlarning 
ta’sirchanligini 25 foizga oshiradi.