Mavzu; O’zbekistonda metallurgiya. Cho’yan ishlab chiqarish

6-savol: Metallar qanday olinadi?

• Javob: 1-o’quvchi: Metallar olinishi usuliga ko’ra 3ga bo’linadi.
• Pirometallurgiya – kuydirish, quyish ma’nosini anglatadi. Bu usulda ko’proq cho’yan va po’lat olinadi.
• Gidrometallurgiya – qimmatbaho metallarni olishda qo’llaniladi(yuvish) Au, Ag, Cu.
• Elektrometallurgiya – oksid, gidrooksid,tuzlarning turli suyuqlanmalari elektroliz qilinadi.asosan Na, Ca, Al metallari olinadi.

7-savol: Meni savolim Bekobod metallurgiya zavodi boshlig’i o’rinbosariga. Cho’yan qanday olinadi?

• Javob: Cho‘yan tarkibi asosan temir oksidlaridan iborat bo‘lgan temir rudalaridan domna pechlarida–domnalarda suyuqlantirib olinadi. Domna pechlari o‘tga chidamli g‘ishtlardan qurilgan, balandligi 27–31 ml gacha bo‘ladigan minoralardir. Domnaning yuqori qismidan temir rudasi, koks–C, flyus–ohaktosh va qum aralashmasi beriladi. Domnaning pastki qismidan furmalar–maxsus teshiklar orqali
• 600–800°C gacha qizdirilgan havo purkaladi. Ko‘pincha havo bilan toza kislorod ham purkaladi (kislorodli purkama). Koksning yonishidan domnada yuqori harorat hosil qilinadi. Kislorodli purkama haroratning ko‘tarilishiga va cho‘yan suyuqlantirishni tezlashishini ta’minlaydi. Domnada koks harorat va qaytaruvchi vazifasini bajaruvchi CO manbasi bo‘lib xizmat qiladi.