Mavzu: O`zbekiston xududida ibtidoiy davr san’ati. Reja: O’zbekistonning madaniyati va san’ati tarixi fanining predmeti, maqsad va vazifalari. Ibtidoiy davr madaniy bosqichlari. Ibtidoiy davrning ma`naviy madaniyat Tosh davri madaniyati

Animizm – Ingliz olimi Eduard Taylor tomonidan fanga kiritilgan. Animizm – bu kishi ruhining mavjudligiga ishonishdir. Animizm tabiatdagi buyumlarni ilohiylashtiradi, har bir jismda rux bor, tanadan tashqarida ham jon bor deb hisoblaydi. Ibtidoiy odamlar uyquni jonning tanani vaqtincha tashlab ketishi, tushni esa kishi uxlab yotganida boshqa uzoq joydagi kishilarning yoki o`lgan kishilarning joni bilan uchrashuvi deb tushunganlar. Dastlabki animistik tasavvurlar jonni soya yoki nafas bilan aynan bir narsa deb bilar edilar. Masalan, Shimoliy Amerika xalqlarida soya bilan jon, qadimgi arablarda, yaxudiylarda jon bilan qon, Grenlandiyada esa nafas bilan jon bitta nom bilan ataladi.

Totemizm – «uning urug’i» ma’nosini anglatadi va odam ko’pincha qandaydir bir hayvon yoki o`simlik bilan, ba`zan jonsiz narsa bilan hatto tabiat hodisalari bilan aloqasi borligi to`g’risidagi tasavvur hamda e`tiqoddir. Totem hisoblangan hayvonni o`ldirish mumkin bo`lmagan. Agar o`ldirish zarur bo`lsa, albatta, undan uzr so`raganlar. Uni o`ldirganliklari uchun ularning gunohini kechirishni iltijo qilib so`raganlar. Magiya (sehrgarlik, afsungarlik) – insonga, hayvonga yoki tabiat hodisalariga g’ayri tabiiy yo`l bilan ta`sir ko`rsatish maqsadida bajariladigan hattiharakatlar. Buyum va xodisalarning afsonaviy kuchga ega ekanligiga ishonish baxt keltiruvchi yoki turli xil balo-qazolardan saqlovchi har xil buyumlar va tilsimlarning paydo bo`lishiga, yaxshilik va yomonlikdan iborat turli irim-sirim xamda harakatlarning kelib chiqishiga sabab bo`lgan.

Fetishizm – moddiy predmetlardagi g’ayritabiiy xususiyatlarga ishonish, jonsiz narsalarga sig’inishdir. Ibtidoiy odamning ongida har xil moddiy buyumlarning tosh, daraxt, o’simlik keyinchalik turli xayvonlarning suyagi, pati, tumor, sanam va boshchalarda g’ayri tabiiy kuchlar bor, degan xayoliy tasavvurlar paydo bo`lgan. Shomonizm – ibtidoiy jamoa tuzumi yemirilish davrida paydo bo`lgan qadimgi diniy e`tiqodlardan biri. Shomonizm – bu kishilar orasida go’yo turli ruhlar bilan munosabatda bo’ladigan ruxoniylarning qobiliyatiga ishonishdir. Kishilarning tasavvuricha go’yo ruxlar shomonlarga xizmat qiladi, uning turli topshiriqlarini bajaradi, xatto shomon yovuz ruxlar bilan jang ham qila oladi, deb xisoblaganlar

Тosh asrining davri bundan 2,6 mln. yildan to eramizgacha 2ming yilgacha bo’lgan vaqtni o’z ichiga oladi. O’z navbatida paleolit bosqichidagi eng uzoq davr ilk paleolit bo’lib, bundan 40-35 ming yil oldin tugaydi. Ilk poleolitda antropogenez jarayonining sodir bo’lishi, qazib topilgan gominid qoldiqlarining alohida turlari yashagan davrlarda madaniyatning alohida ilk namunalari vujudga keldi: qo’pol tosh qurollari tayyorlash olovdan foydalanish, oddiy turar joylarning qurilishi, muomala vositalarining rivojlanishi, atrof muhit haqida dastlabki murakkab tasavvurlarning paydo bo’lishiga sabab bo’ldi

E’TIBORINGIZ UCHUN RAHMAT