Mavzu: O`zbekiston xududida ibtidoiy davr san’ati. Reja: O’zbekistonning madaniyati va san’ati tarixi fanining predmeti, maqsad va vazifalari. Ibtidoiy davr madaniy bosqichlari. Ibtidoiy davrning ma`naviy madaniyat Tosh davri madaniyati

Odamning eng dastlabki turar-joylari g’orlar va daraxtlarning kovaklari bo`lgan. Paleolit davriga oid arxeologik yodgorliklar ham kishilarning turar-joylari g’or bo`lganligini tasdiqlaydi. Tasmaniyaliklar daraxt kovaklarida yashaganlar. Lekin g’orlar xam, daraxt kovaklari xam tabiat tomonidan berilgan tabiiy boshpanadir. Ulardan foydalanish madaniyat tarixida taraqqiyot xodisasi xisoblanmaydi. Chunki madaniy taraqqiyot kishi mehnati natijasida vujudga keltirilgan u yoki bu predmet orqali belgilanadi. Ibtidoiy odamlarning turar-joylari xilma-xil bo`lib, ularning rivojlanishi uch bosqichga bo`linadi. Insoniyatning eng dastlabki turar-joylari shamolni to’sib turadigan g’or va yerdan kavlangan o`radan iborat bo`lgan. Masalan, tasmaniyaliklar, avstraliyaliklar va boshqa bir qator qabilalarning eng asosiy boshpanasi daraxt shoxlari bilan to`silgan g’or bo`lgan.

So’nggi neolit davriga kelib g’ildirak kashf etilgan. G’ildirak dastlab yaxlit yog’och doiradan iborat bo`lgan. Qadim ajdodlarimiz qayiqni kashf etgunlariga qadar, suv ustida oqib ketayotgan daraxtlardan foydalanganlar. Keyinchalik ikki yoki bir qancha daraxt tanasini bir-biriga bog’lab, sol yasaganlar. Vaqtlar o`tishi bilan yog’ochni o`yib qayiq yasaganlar, hayvon terilaridan qayiq yasashda keng foydalanganlar. Tafakkur dastlabki vaqtlarda qanchalik chegaralangan bo`lmasin, ma`lum darajadagi xulosalar, tushuncha va tasavvurlar ifodasi bo`lib, kuzatish va tajribaning maxsuli sifatida vujudga kelgan. Birgalashib mehnat qilish, kuzatish, tajriba, ong, tafakkur, fikr, til tushuncha, bilim – bularning barchasi o’zaro ajralmas aloqada bo`ladi hamda bir-birini taqozo qiladi va odamni hayvondan ajratuvchi, uni tabiat ustidan g’olib qiluvchi belgilardir.

Fikrni anglatishning sodda usullaridan biri – «signallar tili» xisoblanadi va biron bir xabarni belgilar yordami bilan ifodalash vazifasini bajaradi. Masalan, avstraliyaliklar o’z joylarini tashlab ketganlarida oyoqlari bilan qumga chiziq chizganlar va chiziqning uchiga xivich tiqib qo`yganlar. Chiziqning yo`nalishi va uning uzunligi shu guruxning qaysi tomonga va qancha masofaga ketganligini ko`rsatadi. Bu belgi guruhlarining kechikib qolgan a`zolari va mehmonlar uchun qilingan: «Signallar tili»ga turli xil belgilar – egilgan yoki sindirilgan novdalar, alohida quyilgan toshlar, ovlanadigan o`ljani ko`rsatish, dushmanning paydo bo`lishi yoki xavf-xatardan ogoh qilish kabi turli xil belgilar kirgan.