Mavzu O’zbekiston Respublikasi ta’lim tizimi

XXV-BOB. XVII ASRDAN XIX ASRNING IKKINCHI YARMIGACHA TARBIYA, MAKTAB VA PEDAGOGIK FIKRLAR RIVOJI

25.1. Buxoro amirligi, Qo‘qon va Xiva xonliklarida ta’lim-tarbiya

Movarounnaxrda bir yuz ellik yil hukmronlik qilgan temuriylar sulolasi inqirozga yuz tutib, uning o’rniga Shayboniylar hukmronligi o’rnatildi. Lekin Shayboniyxon ham (1451-1510) kuchli markazlashgan davlat barpo qilishga qay darajada harakat qilgan bo’lsa ham, uning o’limidan so’ng o’zaro urushlar avj olib ketib, bu hududda uch xonlik, avvalo Buxoro va Xorazm, XVIII asr oxiriga kelib, Qo’qon xonligi paydo bo’ldi. Xonliklar davrida boshqa davlatlar bilan aloqalar o’rnatiladi. Jumladan, Hindiston Shox Akbar, Sharqiy Ovrupodan Ivan Grozniylar bilan do’stona aloqalar o’rnatildi. Buxoro xoni Abdullaxon 1001 ta rabot va sardobalar qurdirdi, madrasa, masjidlar, xonaqox va ko’priklar, suv omborlari va boshqa inshootlar qurildi. Tibbiyot sohasida Sultonali Samarqandiyning “Dastur al-iloj”, Muxammad Yusuf Maxxolning “Taxqiq al-xumayyot”, “Zubdat ul-qaxxolin” asarlari, Shayboniyxonning “Tavorixi guzidayi nusratnoma”, Boburning “Boburnoma”, Koshifiyning “Badoye ul-vaqoe”, Fazliddin Ibn Ruzbekxonning “Mehmonnomayi Buxoro” kabi asarlarida o’sha davrning ijtimoiy, siyosiy, tarixiy, adabiy, ma’rifiy hayoti o’‘z aksini topgan.