Mavzu: O’zbekiston Respublikasi davlat qarzi

Yillar	YaIMning nominal hajmi
	Qayta hisoblashgacha	Qayta hisoblashdan so’ng	O’zgarishi
2010	74 042,0	78 936,6	4 894,6
2011	96 949,6	103 232,6	6 283,0
2012	120 242,0	127 590,2	7 346,2
2013	144 548,3	153 311,3	8 763,1
2014	177 153,9	186 829,5	9 675,6
2015	210 183,1	221 350,9	11 167,8
2016	242 495,5	255 421,9	12 926,3
2017	302 536,8	317 476,4	14 939,6
2018	406 648,5	424 728,7	18 080,2
2019	510 117,2	529 391,4	19 274,2
2020	580 203,2	602 551,4	22 348,2

YaIM ko’rsatkichlari
mlrd. so’m

Wyndham mehmonxonasida O‘zbekiston elektron ommaviy axborot vositalari milliy assotsiatsiyasi (O‘zEOAVMA) tomonidan tashkil etilgan “Davlat tashqi qarzi: qarz mablag‘larini sarflash yo‘nalishi va loyihalarning samaradorligi” mavzusida brifing bo‘lib o‘tdi.

• Tadbirda bir qator vazirlik va idoralar, iqtisod va moliya, investitsiyalar va tashqi savdo, energetika, qishloq xo‘jaligi, transport vazirliklari tarkibiy bo‘linmalarining 100 dan ortiq vakillari, mamlakat parlamentining quyi palatasi deputatlari, nodavlat notijorat tashkilotlar hamda nodavlat teleradiokanallari – O‘zEOAVMA a’zolari ishtirok etdi.
• Kun tartibidagi asosiy masala – O‘zbekiston Respublikasining davlat tashqi qarzini shakllantirish jarayoni, uning dinamikasi va tuzilishi, loyihalarni tanlash va moliyalashtirish, qarz mablag‘lari hisobidan amalga oshirilayotgan loyihalarning samaradorligini ta’minlashdan iborat bo‘ldi.
• O‘zbekiston Respublikasining Moliya vaziri Timur Ishmetovning ta’kidlashicha, davlat qarzi – bu har qanday davlatning, davlat iqtisodiy siyosatining ajralmas va muhim qismidir. “Dastlabki hisob-kitoblarga ko‘ra, 2021-yil 1-yanvar holatiga ko‘ra davlat tashqi qarzi qoldig’I 21,1 mlrd. dollarni yoki YaIMning 36,5 foizini tashkil etdi.

• Brifingda parlament quyi palatasining Budjet va iqtisodiy islohotlar qo‘mitasi raisi Sharof Nazarov asosiy e’tiborni davlat tashqi qarzi hisobidan moliyalashtiriladigan loyihalarni tanlash, ularni moliyalashtirish va samarali bajarilishini ta’minlashga qaratdi. “Bunday mablag‘ bilan barcha loyihalar Hisob palatasi tomonidan majburiy tekshiruvdan o‘tkaziladi, Oliy Majlis Qonunchilik palatasi deputatlari va fuqarolik jamiyati vakillari ishtirokida muhokama qilinadi. Avtomatlashtirilgan DMFAS-6 dasturiy ta’minoti (“Qarzlarni boshqarish va moliyaviy tahlil tizimi”) foydalanishga topshirildi. Moliya vazirligining rasmiy veb-sahifalari va boshqa manbalarda O‘zbekiston Respublikasi davlat qarzining holati va dinamikasi haqidagi sharhlar muntazam ravishda e’lon qilib borilmoqda”, – deb qayd etdi Sh.Nazarov. 

• Elektr energetikasi va neft-gaz sanoatida kreditlarga bo’lgan talab yuqori. Tadbirda ta’kidlanishicha, joriy yilning yanvar oyiga qadar ushbu ikki sohani rivojlantirishga 3,1 va 2,6 mlrd. dollar ajratilgan. Masalan, Navoiy IESda quvvati 650 MVt bo‘lgan uchinchi kombinatsiyalangan sikl stansiyasining qurilishi (2020 yil – 650 mln. dollar), bu elektr energiyasini ishlab chiqarishni taxminan 6–7 foizga oshiradi. “Talimarjon IESning umumiy quvvati 900 MVt bo‘lgan qo‘shma siklli elektr stansiyalari bilan kengaytirish uchun Xalqaro moliya institutlaridan 620 mln.

AQSh dollari miqdorida qarz mablag‘lari jalb qilindi. Ular to‘liq ishga tushirilganda Qashqadaryo viloyatining elektr energiyasini to‘liq (123%) hamda qolgan 23 foizni qo‘shni viloyatlarga qo‘shimcha tarqatish bilan ta’minlaydi. Umumiy quvvati 900 MVt bo‘lgan To‘raqo‘rg‘on IESini qurish uchun Yaponiya xalqaro hamkorlik agentligi tomonidan ajratilgan 606,7 mln. AQSh dollari miqdoridagi kredit mablag‘lari Farg‘ona, Andijon va Namangan viloyatlarining qariyb 40 foizini elektr energiyasi bilan ta’minlandi, – dedi Energetika vaziri o‘rinbosari Sherzod Xodjayev.
Suv ta’minoti sohasini oltita xalqaro moliya institutlari birdan qo‘llab-quvvatladilar. Mamlakatda, ayniqsa, mamlakatning chekka hududlarida suv ta’minoti dolzarb muammo bo‘lib qolmoqda. “Qashqadaryo viloyatida 176,6 km uzunlikdagi qurilish va 110,2 km suv ta’minoti tarmoqlarini rekonstruksiya qilish, shuningdek 4 ta suv
taqsimlash inshootlarini rekonstruksiya qilish uchun 51 mln. dollar mablag‘ ajratildi. Natijada markazlashtirilgan ichimlik suvi ta’minoti bilan ta’minlangan aholi soni 114 ming kishiga ko‘payadi”, – dedi “O‘zsuvtaminot” AJ Boshqaruvi raisi Sohib Sayfnazarov.
Transport va transport infratuzilmasini rivojlantirish uchun 2,4 mlrd. dollar ajratildi. Transport vazirligi tomonidan amalga oshirilgan yirik loyihalardan biri Termiz-Sayrob yo‘lining uzunligi 100 km boְ‘lganligi edi. “Qarzga olingan mablag‘larning umumiy qiymati 134,02 mln. AQSh dollarini tashkil etdi. Loyihani amalga oshirish uchun OTB mablag‘lari jalb qilindi. Saqlangan mablag‘ evaziga ushbu avtomagistralga qo‘shimcha yo‘llarni rekonstruktsiya qilish
va qurish amalga oshirildi”, – dedi Transport vaziri o‘rinbosari Jasur Choriyev.
Tadbirda ta’kidlanishicha, O‘zbekiston davlat tashqi qarz mablag‘larini jalb qilishda konservativ yondashuv va xatarlarni boshqarish prinsiplariga amal qiladi. Xususan, xalqaro moliya institutlari va xorijiy hukumat moliya tashkilotlaridan jalb qilingan uzoq muddatli (30 yilgacha) va imtiyozli foiz stavkalariga ega davlat
tashqi qarzi 19,3 mlrd. dollarni tashkil etdi. Moliya vaziri T. Ishmetov imzolangan qarz bitimlarining hajmi yil sayin kamayib borishini ta’kidladi: agar 2019-yilda qariyb 9 mlrd. AQSh dollari jalb qilingan bo‘lsa, demak 2020-yilda bu ko‘rsatkich 5,3 ni tashkil etgan. Joriy yil uchun belgilangan limit 5 mlrd. AQSh dollarini tashkil etadi.
Tadbir ishtirokchilari – mamlakatimizdagi nodavlat teleradiokanal vakillari uchrashuvning ijobiy natijalarini qayd etdilar va bunday ixtisoslashtirilgan brifinglar doimiy ravishda o‘tkazilib borishi zarurligini ta’kidladilar.