Mavzu: O’zbek xalq qo’shiqlari va ularning xususiyatlari

Mavzu: O’zbek xalq qo’shiqlari va ularning xususiyatlari

• SHIOR:

BESHIKDAN TO QABRGACHA ILM IZLA!

Xalq qo’shiqlari – xalq og’zaki
ijodining o’ziga xos namunasi

Reja:

• Reja:
• 1. Qo’shiqlarning kelib chiqish tarixiga bir nazar. “Devoni lug’otit turk” asariga murojaat.
• 2.O’zbek xalq qo’shiqlarining serqirra va sertarmoqligi.
• 3.Xalq qo’shiqlarining o’ziga xos xususiyatlari.
• 4.Ayrim misollar asosida qo’shiqlardagi jo’shqinlikni his etish.
• 5. Xalq qo’shiqlarining ahamiyati.

Qo'shiq san'atning insoniyat tomonidan eng oldin o'ylab topilgan turi deb taxmin qilinadi.Rivoyat qiladilarki, yer yuzidagi birinchi qo'shiq Hobil otli o'g'li o'lganda, Odamato tomonidan aytilgan marsiya bo'lgan ekan.Negaki, odamzod tug'iliboq alla eshitadi, o'lganda yig'i bilan kuzatiladi. Shu sababli ham qo'shiq xalq og'zaki ijodining eng qadimgi va keng tarqalgan janrlaridan biri sanaladi.

• Qo'shiq san'atning insoniyat tomonidan eng oldin o'ylab topilgan turi deb taxmin qilinadi.Rivoyat qiladilarki, yer yuzidagi birinchi qo'shiq Hobil otli o'g'li o'lganda, Odamato tomonidan aytilgan marsiya bo'lgan ekan.Negaki, odamzod tug'iliboq alla eshitadi, o'lganda yig'i bilan kuzatiladi. Shu sababli ham qo'shiq xalq og'zaki ijodining eng qadimgi va keng tarqalgan janrlaridan biri sanaladi.

• MEHNAT QO‘SHIQLARI
• Mehnat qo‘shiqlari xalq og‘zaki ijodining ibtidoiy shakllaridan biri hisoblanadi. Ularning yuzaga kelishi uzoq o‘tmishga borib taqaladi. Inson faoliyatining turli jabhalari – yer haydash, tegirmon yanchish, ip yigirish va boshqa ish jarayonida mehnat bilan birgalikda ijod etilib, mehnatkash qalbiga ko‘tarinki kayfiyat bag‘ishlab kelgan qo‘shiqlardir.

Hozirgi kungacha mehnat qo‘shiqlarining ayrimlari saqlanib kelingan va ular uch guruhga bo‘linadi:

• Hozirgi kungacha mehnat qo‘shiqlarining ayrimlari saqlanib kelingan va ular uch guruhga bo‘linadi:
• 1. Chorvadorlik qo‘shiqlari.
• 2. Dehqonchilik qo‘shiqlari.
• 3. Hunarmandchilik qo‘shiqlari.

• Tarixiy manbalarga asoslanib yil fasllari va mehnat mavsumlari haqida folklorshunos olimlarimiz quyidagi ma’lumotlarni berganlar:
• 1) Bahor faslida – Navro‘z bayrami, Sust xotin, Shox moylar, Gul bayrami.
• 2) Yoz faslida – Choy momo.
• 3) Kuz faslida – Hosil bayrami, Oblo baraka, Shamol chaqirish.
• 4) Qish faslida – Yas-yusun, Gap-gashtak kabi qo‘shiqlar kuylangan.

TINGLASH VA KUYLASH UCHUN

• TINGLASH VA KUYLASH UCHUN
• QO‘SHIQ VA KUY NAMUNALARI
• Mehnat qo‘shiqlari
• 1. Xo‘sh- xo‘sh
• 2. Chiray-chiray
• 3. Turey-turey
• 4. Qo‘sh haydash
• 5. Urchuq
• 6. Xo‘p mayda
• 7. Charxim tanob tashlaydi
• 8. Charxim gum-gum etadi

Mavsumiy marosim kuy-qo‘shiqlari

• Mavsumiy marosim kuy-qo‘shiqlari
• 1. Sust xotin
• 2. Choy momo
• 3. Boychechak
• 4. Sumalakjon-sumalak
• 5. Ramazon, yo ramazon
• 6. Binafsha
• 7. Chittigul
• 8. Navro‘z keldi
• 9. Arg‘amchi
• 10. Shox moylar
• 11. Lola
• Oilaviy marosim aytimlari
• 1. Alla (I, II)
• 2. Yor-yor
• 3. Oo‘ylar muborak
• 4. Kelin salom

• SAVOLLAR:
• 1.Ilk qo’shiq kim tomonidan aytilgan?
• 2.Qo’shiqlarning ilk namunasi qaysi asarda uchraydi?
• 3.Qo’shiqlarning qanday xususiyatlari bor?
• 4.Mavsum qo’shiqlariga qaysi qo’shiqlar kiradi?
• 5.Marosim qo’shiqlaridan qaysilarni bilasiz?
• 6.Yomg’ir chaqirishda qaysi qo’shiq ijro etiladi?
• 7.”Sust xotin” qo’shig’i nima maqsadda kuylanagan?

Uyga vazifa:

• Uyga vazifa:
• Xalq kuylaridan ixtiyoriy bittasini o’rganib kelish