Mavzu: O`zbek orfografiyasi va uning boshlang`ich ta’lim dasturi hamda darsliklarda aks etishi, o`rgatishga tavsif

Tayyorgarlik davri ( 8 soat) 

1. Tayyorgarlik davrida o„qish darslari. 

 O‗quvchilarni  darslik  va  qo‗shimcha  ko‗rgazmali  illyustrativ  materiallar 

(rasmlar,  fil‘moskop,  buyumlarning  asl  nusxasi  va  darslikdagi  rasm-

illustratsiyalar) vositasida maktab ta‘limiga moslashtirishga, o‗quvchilar qo‗lini 

yozuvga tayyorlash, gapdan so‗z, bo‗g‗in va tovushni turli harakatlar (oyoq, qo‗l 

harakati, o‗yin elementlari) asosida o‗rgatishga e‘tibor beriladi. 

Bu davrda o‗quvchilar, asosan, quyidagi tushuncha, malaka va ko‗nikmalarni 

egallaydilar:  

  o‗quv  predmeti  mazmuni  asosida  tashkil  etiladigan  dars 

haqidagi  amaliy  ko‗nikma;  darsning  muayyan  vaqt  oralig‗ida  davom 

etishi;  dars  jarayonida  o‗quvchining  tutgan  pozitsiyasi  haqida 

tushuncha; 

  rasm  mazmunini  anglash,  rasm  mazmuni  asosida  mantiqiy 

izchillikka ega bo‗lgan matn  tuzish; 

  darslik bilan ishlash, og‗zaki nutq haqida tushuncha; 

  yozma nutq, gap haqida tushuncha; 

  so‗z va bo‗g‗in haqida tushuncha; 

  unli va undosh  tovush haqida tushuncha; 

  maktab partasida  to‗g‗ri  o‗tirish; 

  darslikdan  foydalanishga    oid    ilk    o‗quv  ko‗nikmalarini 

shakllantirish. 

---

12 

 

 

        2. Tayyorgarlik  davri  yozuv  darslari.  

Yozuv darslari o‗qish darslari bilan uzviy bog‗langan holda, biri ikkinchisiga 

bevosita  aloqadorlikda  olib  boriladi.  Yozuv  darslarining  ilk  bosqichida 

o‗quvchilarda  yozuv  qoidalari  gigiyenasiga  oid  ko‗nikma  va  malakalar 

shakllantiriladi.  O‗quvchilar  ruchkani  to‗g‗ri  ushlash,  yozuv  holatida  bosh  va 

yelkani  mutanosib  tutish,  daftar  qiyaligini  to‗g‗ri  chamalashga  o‗rgatiladi  (daftar 

parta ustiga 65

0

 qiyalikda qo‗yiladi). 

Qo‗lni  yozuvga  tayyorlash,  qo‗l  panjalari  va  mayda  muskullar  harakatini 

rivojlantirishga  oid  boshlang‗ich  yozuv  mashg‗ulotlari  va  jismoniy  qo‗l  harakati 

mashg‗ulotlari  o‗tkaziladi. 

Tayyorgarlik  davri  yozuv  darslarida  o‗quvchilar  yozuv  daftaridan  to‗g‗ri 

foydalanish,  yozuv  mashg‗ulotlari  gigiyenasiga  oid  ilk  ko‗nikma  va  malakalarni 

egallaydilar. 

Bu  davrda  ―Alifbe‖  darsligi  va  yozuv  daftarida  ko‗rsatilgan  yozuv  yo‗li 

bo‗ylab  chamalash  mashqlari  (bir  xil  masofada  nuqtalar  qo‗yish,  ilgakchalar, 

tayoqchalar, bayroqchalar chizish kabilar) asosida  mashg‗ulot o‗tkaziladi. 

Tayyorgarlik  davri  yozuv  darslarida  o‗quvchilar  egallashi  lozim  bo‗lgan 

tushuncha va ko‗nikmalar quyidagilardan iborat: 

  yozuv  daftari  bilan    o`quvchi  oralig‗ida  muayyan  masofani 

saqlash; 

  yozuv qurollaridan to‗g‗ri foydalanish; 

  parta ustiga daftarni to‗g‗ri qo‗yish; 

  yozayotganda gavdani to‗g‗ri tutish va tirsaklarni to‗g‗ri harakat 

qildirish; 

  yozuv  elementlarini  to‗g‗ri  idrok  etish  (qayerdan  boshlash, 

qayerga to‗xtalish, o‗ngga, chapga burilish, yoza boshlash va h.k.) 

   Alifbegacha 

(tayyorgarlik) 

davrida 

yuqoridagi 

tushuncha 

va 

ko‗nikmalarning  shakllantirilishi  alifbe  davrida  darsni  yanada  samarali  olib 

borish uchun imkoniyat yaratadi.