Mavzu: Organik moddalarni tuzilishini aniqlash uchun fizikaviy usullari (IK, pmr, spektroskopiya). Mavzu

ichki energiyasi ortib, aylanma, tebranma harakatlari va valent elektronlarining

energiyalarini oshiradi. Aylanma va tebranma harakatlar molekulaning normal

harakati bo'lib, nur energiyasi uning kinetik energiyasini oshiradi. Shuni

e’tiborga olish lozimki, faqat nurlarning E = hv energiyasi elektronlar

kvant pog‘onalariga olish energiyasiga (AE) mos kelsagina, energiya yutiladi

va spektr kUzatiladi.

M a'lum ki, molekulada atom lar kimyoviy boglar orqali bog‘langan va

M a'lum ki, molekulada atom lar kimyoviy boglar orqali bog‘langan va

ularning harakatini prujina orqali boglangan sharchalar harakatiga okxshatish

mumkin. Ya’ni ularning harakatiga cho‘ziluvchi va qisqaruvchi prujina

harakatlarining yig‘indisi deb qarash mumkin. Odatda, molekula tebranishi

www.ziyouz.com kutubxonasi

uchun kvant energiyasi to'lqin uzunligi X = 1 - 15 mkm va to‘lqin soni v -

400-4000 srrr1 oralig‘ida boMgan nurlar energiyalariga mos tushadi.

Valent tebranishlar chastotasi atom massasi va bog‘ energiyasi bilan

xarakterlanadi. Molekuladagi atomlaming massasi oshgan sari valent tebranish

chastotalari pasayadi:

vc.L.« 1000 sn r' vc_H* 2950-3000 snv1

BogMarning karraligi (ya’ni mustahkamligi) ortgan sari ularning tebranish

chastotasi ham ortadi:

vc . t » 1000 sm-' vc _N » 1050 sm-' v c . 0 » 1100 sm ‘

» 1600 s m 1 vraN » 1650 sm-' v c . 0 » 1700 sm ' 1

= c ■' ----------- C“ N

"c-c

vr , » 2200 sm-1 VC. N » 2250 sm'1

Odatda, “v” harfi bilan valent tebranishlari ifodalanadi. IQ-spektrlarida

Odatda, “v” harfi bilan valent tebranishlari ifodalanadi. IQ-spektrlarida

valent tebranishlarini kuzatish uchun ikki tanlash qoidasiga rioya qilinishi

lozim: . ,

1. IQ-nurlanish energiyasining yutilishi uchun molekula tebranish paytida

o‘zining dipol momentini o‘zgartirishi lozim.

2. Nurlanishning yutilishi paytida faqat Dn = +1 qiymatga teng energetik