Mavzu: O`quvchilarga yengil sanoat ishlab chiqarish asoslarini o`rgatish

 

Tikuvchilik qoidalari uch guruxga bo’linadi: 

1.  Qo’l  va  mashina  jarayonlarida  ishlovchilar  quyidagilarga  rioya 

qilishlari kyerak: 

-mashinalar, asbob va moslamalarning ishga yaroqliligi tyekshirib turiladi. Ish 

boshlashdan  oldin  ish  o‘rni  saranjomlab  olinadi,  mashina  barmoqqa  igna  kirib 

kyetishining  oldini  oladigan  saqlagich,  yuritgich  tasma  to‘sig‘i,  mashinani  ishga 

tushirish joylarida izolyasiya bor-yo‘qligi tyekshiriladi va hokazo; 

-elyektr simlariga ip, latta, simchalar osmaslik lozim, aks holda qisqa tutashuv 

yuz  byerishi  mumkin.  Simlarda  nuqson  syezilsa,  darhol  elyektromontyorlarga 

xabar byerish, oChilib qolgan simlarga qo‘l tyekkizmaslik kyerak; 

-tugma qadash mashinasida ishlaganda saqlash ekranidan foydalanish zarur; 

-narsalarni ishlayotganda mashina ustidan uzatish mumkin emas; 

-elyektr  dvigatyelni  o‘chirmasdan  mashinaga  moy  surish,  uni  tozalash, 

mashina shkiviga tasma kiydirish ma‘n etiladi; 

-ish  o‘rnida  asboblar  sochilib  yotmasligi,  qaychi  va  iplar  mashinaning 

aylanayotgan qismlari yoniga qo‘yilmasligi kyerak; 

-ish o‘rinlari orasidagi yo‘lni to‘sib qo‘ymaslik lozim. 

2. Dazmollovchilar quyidagilarga rioya qilishlari kyerak: 

-ish boshlashdan oldin shnur izolyasiyasi tyekshirib ko‘riladi; 

-dazmolning  sozligiga  ahamiyat  byerish  zarur  (korpusda  qisqa  tutashuv 

bo‘lsa, ishlayotganda qo‘lga salgina igna sanchilgandyek bo‘ladi); 

-ishlayotganda shnur dazmolga tyegib turmasligi kyerak; 

---

-dazmolni o‘ta qizib kyetishiga yo‘l qo‘ymaslik kyerak; 

-dazmol, rubilnik, vilka buzuq bo‘lsa, elyektromontyorni chaqirish kyerak. 

3. Pryessda ishlaydiganlar quyidagilarga rioya qilishlari kyerak: 

-ish boshlashdan oldin ish o‘rni tayyorlab olinadi, pryessning ishga yaroqliligi 

tyekshirib  ko‘riladi.  Buzuq  pryessda  ishlash  ma‘n  etiladi.  Pryessda  ishlayotganda 

qo‘lni  pryess  yostiqlari  orasida  qolishidan  ehtiyot  qilinadi.  Ishlayotgan  pryessni 

nazoratsiz  qoldirib  bo‘lmaydi.  Ish  tugugach  pryessni  to‘xtatib,  ish  o‘rnini 

yig‘ishtirib qo‘yish kyerak. 

Ishxonalarda  myehnat  unumdorligini  oshiradigan  haroitni  yaratishda  va  shu 

ishning  xaraktyeri  sababli  kyelib  chiqadigan  baxtsiz  hodisalarning  oldini  olishda 

myehnat  gigiyenasi  roli  katta.  Myehnat  gigiyenasi  myehnat  jarayoni  va  ishlab 

chiqarish  muhitini  odam  sog‘ligi  va  myehnat  qobiliyatini  yuqori  darajada  saqlab 

turishga xizmat qiladigan sanitariya–gigiyena va davolash profilaktika normativlari 

hamda tadbirlarini ishlab chiqadi. 

Ishlab  chiqarish  korxonalarida  odamga  ko‘pincha  past  yoki  yuqori  harorat, 

kuchli  issiqlik  nurlari,  chang,  titrash,  zararli  ximiyaviy  moddalar,  shovqin  va 

boshqalar  ta‘sir  ko‘rsatadi:  bular  kishi  sog‘lig‘ining  buzilishiga  va  ish 

qobiliyatining  pasayishiga  olib  kyeladi.  Bunday  noxush  taassurotlar  va  ulardan 

kyelib  chiqadigan  asoratlarning  oldini  olish  uchun  ishlab  chiqarish  jarayonining 

xususiyatlari, asbob-uskunalar va ishlov byeriladigan matyeriallarning ishlovchilar 

organizmiga  ta‘siri,  myehnatning  sanitariy  haroitlari,  myehnat  jarayonining 

haraktyeri  va  ish  jarayonida  fiziologik  funktsiyalarning  o‘zgarishi  o‘rganib 

chiqiladi.  Ishchilar  sog‘ligi,  shuningdyek  sanitariy  tyexnika  moslamalari  va 

qurilmalarining  holati,  sanitariy  maishiy  jixozlar,  individual  himoya  vositalari 

sinchiklab  tyekshirildi.  Myehnat  haroitlarini  yaxshilash  mamlakatimizda  muhim 

vazifa hisoblanadi. 

Sanoat  korxonalarida  ishchilarning  sog‘ligini  muxofaza  qilish  va  ularda 

uChrashi  mumkin  bo‘lgan  kasalliklarning  oldini  olishda  eng  muhim  tadbirlardan 

biri  ularni  vaqti-vaqtida  myeditsina  tyekshiruvidan  o‘tkazib  turishdir.  Ishga 

kiruvchilar  ham  oldindan  myeditsina  ko‘rigilan  o‘tkaziladi,  ishlab  chiqarishdagi 

---

muayyan noqulay omillar ta‘siriga salomatligi to‘g‘ri kyeladigan odamlarni tanlab 

olishdan iborat.