Мавзу: Операторлар гуруҳининг биргаликда фаолияти

18-мавзу: Операторлар гуруҳининг биргаликда фаолияти.
Режа:

1. 
   Операторлар гуруҳининг биргаликдаги фаолиятининг белгилари
   
2. 
   Гуруҳ аъзолари орасидаги муносабатлар
   

Операторлар гуруҳининг биргаликдаги фаолиятининг белгилари қуйидагилар:
-умумий мақсад,
- операторлар орасида меҳнат тақсимоти,
- бир-бирини (товуш, куриш, характер) қабул қила олиши,

• 
  раҳбар органнинг мавжудлиги; функцияларни таксимланиши, бажарилишини назорат қилиш, маъсулиятни тақсимланиши.
  

Масалан самолёт экипажи умумий масалани ечади - пассажирларни манзилга етказиш. Бу масалани ечишда ҳар бир экипаж аъзоси ўз вазифаларини бажаради, ёнида жамоа аъзосини борлигини ҳис қилиб туради.
Гуруҳ бўлиб операторларни ишлашида муҳим омиллардан бири нутқ-сўз алмашинувидир. Ўзаро мулоқотда операторлар бир-бирини қўллаб, ҳаракатларини координация қилиб турадилар. Ҳар қандай вазиятда ҳам оператор равон, босиқ товушда алоқада бўлиб туриши зарур. Ҳар бир фаолият учун белгиланган жумлалар йигмаси бўлиб, улардан фойдаланиб, масалалар ечилиб боради. Гуруҳда фаолият кўрсатилганда операторлар доимо ўзаро муносабатда ўзаро таъсирда бўлиб турадилар. Улар бевосита ёки воситалар ёрдамида таъсирланадилар. Демак бир оператор ҳаракатларида бошқа оператор таъсири садо бериши мумкин.
Операторлар гуруҳининг ўзаро таъсири қуйидагиларда кўринади:
-вазифалар ва ҳаракатларни тақсимлаш.
- кетма-кет ёки параллел бажарилаётган ҳаракатлар билан алмашиниши.
- ўзаро муносабат, ўзаро алоқа, ўзаро таъсирлар.
- биргаликда фаолият кўрсатиш.
Гуруҳ аъзолари орасидаги муносабатлар турлича бўлиши мумкин. Масалан самолётда ўзаро муносабатларни кўриб чикамиз:
КВС ҳаво лайнери командири; ВП-2-пилот; Ш-штурман; БИ-борт инженери.
КВС → ВП КВС ← ВП
←
↓↑ ↓↑ ↓
Ш БИ Ш → БИ
18.2-Чизма. 18.3-Чизма.
Чақмоқни айланиб ўтишдаги Сўз алмашинувидаги экипажнинг экипаж аъзоларининг ўзаро муносабатлар схемаси муносабатлари схемаси
Демак, самолёт чақмоқни айланиб ўтишида командир, 2-пилот ва штурман иштирок этади. К-бошқаради, 2П- самолёт ҳолатини учиш режасини назорат қилади, Ш- штурман командир билан атмосферани вазиятини баҳолайди, айланиб ўтиш маршрутини белгилайди. Маълумот келгач штурманнинг роли ортади. У ердаги диспетчерлар билан боғланиб туради. Операторларнинг группавий фаолияти самарадорлиги хар бир операторнинг индивидуал махоратидан ташкари уларнинг биргаликда равон ишлай олиши ўзаро психологик муҳити ва уларни бир-бири билан биргаликда фаолият кўрсата олишларига ҳам боғлиқ бўлади.
Учиш давомида барча экипаж аъзолари маълумот алмашиб кетадилар. Барча маълумотлар бортинженер орқали бўлади. Маълумотлар келгач ўзаро алоқалар яна ўзгаради:

КВС → ВП КВС → ВП

↓ ↑↓ ↓↑ ↓

БИ → Ш Ш → БИ

18.4-Чизма. Маълумот 18.5-Чизма. Юлдуз схемадаги

келгач ўзаро экипаж аъзоларининг ўзаро
муносабатлар схемаси муносабатлар схемаси