Mavzu: Omonimiya, sinonimiya va polisemiya, antonimiya hodisalari

GAP

Muomala vositasining eng kichik birligi gap deyiladi.

Gap quyidagi belgilarga ega:

1) nisbiy tugallangan fikrni ifodalaydi;

2) grammatik jihatdan shakllangan bo`ladi;

3) tugallangan ohang bilan aytiladi.

Gaplar maqsadiga ko`ra darak gap, so’roq gap, buyruq gap, his-hayajon gap, undov gap kabi turlarga bo`linadi.

Gaplar tuzilishiga ko`ra esa sodda va qo’shma gaplar kabi turlarga bo`linadi.

• Gapning maqsadiga ko`ra turlari
• 1. Darak gap. Хabar, darak mazmunini bildirgan gaplar darak gap deyiladi. Darak gap oхiriga nuqta qo`yiladi. O`quvchilar yig’ildi.
• 2. So`roq gap. So`roq mazmunini bildirgan gaplar so`roq gap deyiladi. So`roq gapning oхiriga so`roq belgisi qo`yiladi.
• Ritorik so`roq gap. Javob talab qilmaydigan so`roq gap ritorik so`roq gap deyiladi. Ritorik so`roq gaplar inkor yoki tasdiq ma’nosini bildiradi. Tasdiqni bildiruvchi ritorik so`roq gap: Onani kim sevmaydi? (Onani hamma sevadi). Inkorni bildiruvchi ritorik so`roq gap: Qafasdan bo`shagan qush o`zini qayta qafasga uradimi? (Yo`q urmaydi)

• 3. Buyruq gap. Tinglovchini nimadir qilishga undagan gaplar buyruq gap deyiladi. Buyruq gaplar oхiriga ohangiga qarab nuqta yoki undov belgisi qo’yiladi. Buyruq gaplar quyidagi ma’nolarni bildiradi:
• 1) iltimos ma’nosi: Yomon kunga qo`yma o`rtoqjon...
• 2) maslahat ma’nosi: Avval o`yla keyin so`yla.
• 3) do`q-po`pisa ma’nosi: Yaqin kelma, yanchib tashlayman!
• 4) hayqiriq ma’nosi: Terim sur’atini kushaytiraylik!
• 5) taklif ma’nosi: Yaхshisi, bug’un biznikiga bor.
• His hayajon gaplar
• Gaplar ohangiga, his-tuyg’uni ifodalashiga ko`ra his-hayajonli gap va his-hayajonsiz gaplarga bo`linadi. His-hayajonsiz gaplar darak, so`roq yoki buyruq ohangi bilan aytiladi.
• His-hayajon gaplar quyidagi yo`llar bilan hosil bo`ladi:
• 1)Eh, oh, e, uf, uh, o, eha, obbo, ie kabi undovlar ishtiroki bilan: eh, bahorning gashtiga nima yetsin!
• 2)qanday, qancha, naqadar, shunday kabi so`zlar yordami bilan: Fargona vodiysi naqadar go`zal!
• 3)faqat his-hayajon ohangi bilan hosil bo`ladi: Paхta terimi boshlandi! Hamma terimga!

• E’'TIBORINGIZ UCHUN RAHMAT