Mavzu: O‟lchash vositalari. Reja: 1

1 – rasm. O‘lchash vositalarining turlari. 

 

 

---

O„lchovlar – keng tarqalgan o„lchash vositalaridan hisoblanadi. 

O‘lchov  deb,  kattalikning  aniq  bir  qiymatini  hosil  qiladigan,  saqlaydigan 

o„lchash vositasiga aytiladi. Masalan, tarozi toshi, elektr qarshiligi, kondensatori va 

shu kabilarni o„lchovlarga misol qilib olishimiz mumkin (2 – rasm). 

 

 

2 – rasm. O‘lchovlar (tarozi toshlari). 

O„lchovlarning  ham  turlari  va  xillari  ko„p.  Standart  namunalar  va 

namunaviy moddalar ham o„lchovlar turkumiga kiritilgan. 

Standart namuna – modda va materiallarning xossalarini va xususiyatlarini 

tavsiflovchi  kattaliklarni  hosil  qilish  uchun  xizmat  qiladigan  o„lchov  sanaladi. 

Masalan, g„adir – budurlikning namunalari, namlikning standart namunalari. 

Namunaviy modda esa, muayyan tayyorlash sharoitida hosil bo„ladigan va 

aniq xossalarga ega bo„lgan modda sanaladi. Masalan, “toza suv”, “toza metall” va 

hokazolar. “Toza rux” 420

0

 C haroratni hosil qilishda ishlatiladi. 

O„lchovlar  ko„p  qiymatli  (o„zgaruvchan  qarshiliklar,  millimetrlarga 

bo„lingan  chizg„ich)  va  bir  qiymatli  (tarozi  toshi,  o„lchash  kolbasi,  normal 

element) turlarga bo„linadi. Ba‟zan o„lchovlar to„plamidan ham foydalaniladi. 

---

Kattalikning o„lchamini hosil qilish va foydalanishda quyidagi qatorni yodda 

tutishimiz lozim bo„ladi: 

Ishchi  o„lchash  vositalari,  namunaviy  o„lchash  vositalari,  ishchi  etalon, 

solishtirish  etaloni,  nusxa  etalon,  ikkilamchi  etalon,  maxsus  etalon,  birlamchi 

etalon va davlat etaloni.