Мавзу: Оилада тиббий маданият тушунчаси ва уни ташкил килишда ёш болаларга энага ва кексаларни парвариш килувчи мутахассиснинг вазифалари. Ёш болаларга энага ва кексаларни парвариш килувчи мутахассиснинг этика ва деонтологияси

Мавзу:Ит тишлаганда ва захарли хашарот чакканда биринчи ердам.
ХДЙВОНЛАР ТИШЛАШИ, ИЛОН ВА ХАШАРОТЛАР ЧАКИШИ Хайвон тишлаши. Куп қолларда итлар. айрим қолларда — мушук ва ёввойи қайвонлар (тулки, бури) тишлайди. Кутуриш (хавфли вирусли касаллик) билан касалланган қайвонлар тишлаши катта хавф тугдиради. Кутуриш вируси қайвоннинг сулаги билан бирга ажралиб чиқади ва одам организмига теридаги ёки шиллиқ пардалардаги жароқат орқали киради. Айрим қолларда қайвонда кутуришнинг ташқи белгилари булмаганлиги учун қам уларнинг тишлари катта хавф тугдиради. Итларда кутуриш кучли қузгалиш, қорачикдарнинг кенгайиши, безовталик купайиши билан тавсифланади. Ит уйдан қочиши, вовулламасдан одамга ташланиши ва тишлаши, еб булмайдиган нарсаларни ютиши мумкин. Кучли сулак оқиши ва қусишлар кузатилади. Сувдан курқиш — бу касаллик учун унча хос эмас. Хайвон тишлаганда биринчи ёрдам: 1. Хайвон тишлаган одамга ёрдам бераётганда оқаётган қонни дарқол тухтатишга шошилиш керак эмас, чунки оқаётган қон билан бирга жароқатга тушган қайвон сулаги қам ювилади. 2. Жароқатни совунли эритма билан ювилади, атрофидаги терини эса антисептик восита (йоднинг спиртли эритмаси, калий перманганат эритмаси, этил спирти ва бошқалар) билан зарарсизлантирилади, сунг стерил боглам куйилади. 3. Жабрланувчини травматологик булимга ёки бошқа даволаш муассасасига олиб борилади. 4. Кугуришга қарши эмлаш утказишни шифокор қал қилади. Зарарли қайвонлар Айрим қайвонлар организмида доимо ёки вақт-вақти билан одам ва қайвонларнинг бошқа турлари учун зақарли булган моддалар қосил булади. Актив ва пассив зақарли қайвонлар фаркданади. Актив зақарли қайвонларда зақар ишлаб чиқадиган махсус безлари булиб, улар душманлардан қимоя қилиш учун керак. Куп қайвонларда бундай безлар жароқатловчи аппарат билан боглиқ. Пассив зақарли қайвонларда зақар уларнинг турли туқима ва аъзоларида булади. Бизнинг мамлакатимиз худудида инсон соглэти учун қавфли булган илонлар, қашаротлар (ари, асалари, қовоқ ари ва б.), тарантул, қорақурт, чаён ва бугим оёкдиларнинг бошқа турлари мавжуд. Денгиз баликдарининг айрим турлари (скатлар, денгиз дракончалари), ковакичлилар (медузалар) қам зақарлидирлар. Чучук сувда яшовчи балиқларнинг зақарсиз булган айрим турлари (чуртан балиқ, судақ налим ва бошқалар) маълум вақтларда зақарлилик хусусиятларини намоён этадилар. Сувда ва қурукда яшовчиларнинг айримлари қам зақарлидирлар (яшил ёки оддий бақа. саламандра ва б.). Зарарли илонлар ва ^ашаротларнинг чақиши Зақарли илонлар чақиши (гадюка ва б.) қаттиқ ва узоқ давом этадиган огриқ, шиш, чаққан жойда қон қуюлишини келтириб чиқаради. Белда огриқ, зарба булади, нафас олиш ва юрак уриши қийинлашади, огир қолларда эс-хушнинг йуқолиши, кусиш, нафас олишнинг ва юрак фаолиятининг кескин сустлашуви кузатилади. Зақар тезлик билан тананинг бошқа қисмларига тарқалиши мумкин, 505 бунинг натижасида артериал босимнинг пасайиши, кузгалишлар, талваса, нуктали кон куйилишлари кузатилади. Хашаротлар (арилар ва б.) чақкднда тукималарнинг макаллий шиши, кизариши ва макаллий тана кароратининг кутарилиши кузатилади. Хдлдан тойиш, бош айланиши ва огриши, титраш, кунгил айниши, кусиш, айрим колларда эшакем, белда ва бугимларда огриқ каттик юрак уриши кузатилади. Илон чащанда биринчи ёрдам 1. Жарокатдан закарни суриб ташлаш. Ёрдам бераётган одамнинг баданида шилинишлар ва жарокатлар булмаслиги лозим. 2. Илон чаккан жойга саримсок шарбати ёки 3 кун давомида янги камиртуруш суртиш керак. Улардан 1 соат кейин майдаланган саримсок куйиш керак. 3. Илон чаккан жойга муз куйиш. 4. Жарокатни 3% калий перманганат эритмаси билан ювиш керак. 5. Жарокатга боглам куйиш керак. 6. Огир колларда жабрланувчини шифохонага олиб бориш лозим. Ари чащанда биринчи ёрдам 1. Ари чаккан жойга календула (тирнокгул) ёки саримсок шарбати суртиш, баргизуб баргини куйиш, 2% ичимлик содаси эритмаси билан артиш лозим. 2. Ари чаккан сокани узун баргли вероника ути дамламаси билан 3 кун давомида буглатилган колатда илитиб боглам куйиш (1 ош кошик пиёзни 2 стакан сувда дамлаб, бироз совутиб та