Мавзу: Нефткимёвий синтезлар Режа: Нефтни қайта ишлаш жараёнида содир бўладиган реакциялар Нефть таркибидаги углеводородлар



Download 1,23 Mb.
bet14/26
Sana24.02.2022
Hajmi1,23 Mb.
#214384
1   ...   10   11   12   13   14   15   16   17   ...   26
Bog'liq
9 Маъруза Нефткимёвий синтезлар

3. Алканларнинг асосий реакциялари

Алканларни оддий шароитда инертлиги органик кимё курсида ўтилган. Бу ерда биз фақат нефть технологиясида ишлатиладиган алканларни хоссалари ва реакцияларини ўрганиб чиқамиз. Булар оксидланиш, термик ва термокаталитик ўзгаришлардир.


Оксидлаш

Алканлар юқори бўлмаган ҳароратларда (105÷1400С) K, Mn катализаторларини қўллаб, суюқ фазада синтетик ёғ кислоталари аралашмасига айлантирилади. Ушбу кислоталардан ташқари, сувда эрувчи қуйи моно-, дикарбон ва кетокарбон кислоталар ва гидроксикислоталар ҳосил бўлади. Парафинларни оксидлаш орқали юқори ёғ спиртлари олиш технологияси ишлаб чиқилган. Катализатор сифатида бор (В) бирикмалари ишлатилади. Юқори ҳароратда, газ фазасида алканларни кислород сақловчи бирикмалар; альдегидлар, кетонлар ва кислоталар аралашмасига айлантириш мумкин.


Сув буғи билан конверсиялаш

Юқори ҳароратда метан сув буғи билан реакцияга киришиб, конверсияланади:


СН4 + Н2О  СО + 3Н2 – Q
Ҳосил бўлган газ, синтез – газ деб аталади. Синтез–газ (СО + nН2) олиш реакцияси эндотермик бўлиб, реакцияни амалга ошириш учун керак бўлган иссиқлик– метаннинг бир қисмини ёқиш натижасида ҳосил қилинади:
СН4 + О2  СО2 + 2Н2О + Q
Эслатма: Синтез–газ кўмирни ер остида газификациялаш йўли билан ҳам олинади:

Ҳосил бўлган синтез–газлар аралашмаси метил спирти олишга, водород олишга ва гидроформиллаш реакцияси орқали сунъий бензин олишга ва бошқа моддалар олишга ишлатилади.


Алканлар крекинги

Юқори ҳароратда углеводородларни (алканларни) парчалаш (таркибий қисмга) икки хил номланиб бири, 7000С ва ундан юқори ҳароратда пиролиз жараёни дейилса, иккинчиси ундан паст ҳароратда эса крекинг жараёни дейилади.


Пиролиз жараёнида суюқ углеводородлар фракциясидан, тўйинган ва тўйинмаган паст молекуляр углеводородлар аралашмаси олинади.
Саноат миқёсида пиролиз жараёнини икки хил усулда олиб борилади:
1.Оксидлаб пиролиз қилиш.
2.Электр токи ёрдамида пиролиз қилиш (техник номи электрокрекинг).
Ушбу жараёнлар учун керак бўлган иссиқликни хом ашёни бир қисмини ёқиш орқали олинади. Иккала жараён ҳам метандан (табиий газдан) ацетилен олишда фойдаланилади.
Алканларни крекингида: алканлар водород ва углеродга парчаланишида қуйидаги ҳароратларда термодинамик беқарордир.

метан  900 K; этан  500 K; пропан  400 K; бутан  350 K; пентан  320


K, гексан ва ундан юқори алканлар учун эса 300 K.
Алканларни термик парчаланиши радикал занжир механизми бўйича кетади. Одатда нефтни қайта ишлашда парафинларни каталитик дегидрирлаш ва нефтдан тўғридан-тўғри ҳайдаб олинган дистиллатлар буғ фазада крекинг жараёни орқали алкенларга айлантирилади. Бундан ташқари бензинларни октан сонини ошириш учун бутан, пентан ва гексанлар изомеризация қилинади.

Download 1,23 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   10   11   12   13   14   15   16   17   ...   26




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish