Мавзу: Нефткимёвий синтезлар Режа: Нефтни қайта ишлаш жараёнида содир бўладиган реакциялар Нефть таркибидаги углеводородлар

7.1-жадвал
Шўртан газ кони табиий газининг таркиби, (%)

Азот	1,584
CO2	2,307
Метан	90,52
Этан	3,537
Пропан	1,06
и – Бутан	0,209
н–Бутан	0,260
и – Пентан	0,110
Гексан	0,119
Гептан	0,112
H2S	0,084
н–Пентан	0,093

Табиий газнинг таркибида метан жуда кўп миқдорини ташкил қилса 95% дан кўп, бундай газ “қуруқ газ” дейилади. Газ конденсати конларидан чиқадиган газ, одатдаги газдан фарқ қилиб, метандан ташқари кўп миқдорда (2-5% ва ундан ортиқ) С₅ ва ундан юқори метан гомологлари мавжуд бўлади. Газ қазиб олинаётганда босимнинг тушиши оқибатида, улар конденсатга (суюқликка) айланади.

Газ конденсати конларидан ажралиб чиққан газнинг таркиби, конденсатлар ажратиб олингандан кейин, “қуруқ газ” таркибига яқин бўлади. Нефть конларидан ажратиб олинадиган газлар йўлдош нефть газлари дейилади. Ушбу газлар нефтда эриган бўлади ва улар кондан чиқариб олингандан сўнг ажралиб қолади. Йўлдош нефть газлари таркиби “қуруқ газлар” дан кескин фарқ қилиб, унда этан, пропан, бутанлар ва юқори углеводородлар ҳам бўлади.
Суюқ алканлар

С₅–С₁₅ углеводородлар нормал шароитда суюқ ҳолатда бўлади. Ўз қайнаш ҳароратлари бўйича пентан, гексан, гептан, октан, нонан, декан ва уларнинг кўпчилик изомерлари нефтни ҳайдашда ажратиб олинадиган бензин дистиллатлари таркибига киради. Одатда тармоқланган занжирли углеводородларнинг қайнаш ҳарорати мос равишдаги нормал парафинларникидан паст бўлади. С₅ ÷ С₁₀ углеводородлар изомерларининг сони қуйидагича. (7.2-жадвал).