Mavzu: Nafas olish sistemasi

Odam jismoniy mashq bajargan vaqtda uning qonida karbonat angidridning miqdori ko'payadi va u nafas markazini qo'zg'atib, nafas olishni tezlashtiradi. Mashqlarni bajarish tezligi qancha katta bo'lsa, nafas olish shuncha tezlashadi.Qonda karbonat angidrid miqdori kamayib, normaga kelishi bilan nafas olish sekinlashadi.Shunday qilib, qon tarkibidagi karbonat angidrid miqdorining ko'payishi yoki kamayishi gumoral yo'l bilan nafas markaziga ta'sir etib, nafas olishning boshqarilishida ishtirok etadi.

Nafas olish organlarining kasalliklari.Burun ichki shilliq qa-vatining yallig'lanishi (rinit), tomoq shilliq qavatining yallig'lanishi (faringit), tomoqdagi bodomsimon bezlarning yallig'lanishi (angina), hiqildoq ichki qavatining yallig'­lanishi (laringit), traxeya va bronxlar ichki qavatining yallig'lanishi (traxeit va bronxit), o'pka to'qi-masining yallig'lanishi (zotiljam) kasalliklari odamda tez-tez uchrab turadi.

Nafas olish organlarining kasalliklari.Burun ichki shilliq qa-vatining yallig'lanishi (rinit), tomoq shilliq qavatining yallig'lanishi (faringit), tomoqdagi bodomsimon bezlarning yallig'lanishi (angina), hiqildoq ichki qavatining yallig'­lanishi (laringit), traxeya va bronxlar ichki qavatining yallig'lanishi (traxeit va bronxit), o'pka to'qi-masining yallig'lanishi (zotiljam) kasalliklari odamda tez-tez uchrab turadi.

Nafas olish organlari gigjyenasi.Nafas olish organlarining normal rivojlanishi, ularni har xil kasallik-lardan muhofaza qilishda gigiyena qoidalariga rioya etish muhim aha-miyatga ega.

Odam yoshligidan burun orqali chuqur nafas olish va chiqarishga odatlansa, nafas harakatlarida ishtirok etuvchi qovurg'alararo muskullar va diafragma yaxshi rivojla-nadi, o'pkaning tiriklik sig'imi ortadi. Organizmni turli sharoitda chiniqtirish, sovuq suvda yuvinish va ochiq havoda sayr qilish kabilar nafas olish organlari kasallik-larining oldini olishga yordam beradi.

3-rasm. (a) chekmaydigan, (b) chekuvchi odam o’pkasi.
a
b