O‘zlik nisbat shakli UGMsi harakatni o‘z ustida yoki o‘z manfaatida bajarish tarzida voqelanadi:
Salima yuvindi – Salima yuzini yuvdi.
Salima tarandi – Salima sochini taradi.
Lekin nisbat shakli yoki hosila foil ma’nosidan uzilsa, nisbat ma’nosi yo‘qoladi: Salima sevindi. Bu gapda “sevmoq” fe’lining foili yo‘q. Shuning uchun o‘zbek tilshunosligida ochildi, osildi, boshlandi, sevindi kabi fe’llarni ajralmas o‘zlik/ majhullik fe’l nisbatlari deydilar. Tilshunoslik nazariyasida bunday fe’llarni “medial fe’llar” deyishadi.1 Bu mohiyatan o‘timli fe’llardan yasalgan o‘timsiz fe’llardir.
Do'stlaringiz bilan baham: |