Mavzu: Molekulyar biologiya fani yutuqlarining sanoatga tadbiq etilishi. Mashg‘ulot o‘tkazishdan maqsad

Mavzu: Oqsil biosintezining molekulyar mexanizmi

Mashg‘ulot o‘tkazishdan maqsad. Tirik organizmlarda oqsil sintezining mexanizmi va uning ahamiyati bilan tanishish.

Oqsillar organizmlarning aksariyat hayotiy jarayonlarining namoyon bo‘lishini ta’min etuvchi polifunksional biopolimerlardir. Shuning uchun ham organizmlarda oqsillarning xillari juda ko‘p. Masalan, prokariot organizmlarning vakili ichak tayoqchasi bakteriyasi

Oqsil biosintezi (translyasiya) molekulyar

mexanizmining sxemasi.

A va B – tRNK kompleksining iRNK kodoniga bosqichli birikishi.

V – iRNK ning ribosomaga nisbatan siljishi.


Oqsil biosintezining polisomalarda kuzatiladigan

jarayonlarning umumlashtirilgan sxemasi.

Oqsil sintezida qatnashuvchi barcha asosiy strukturalar

va jarayonlarning soddalashtirilgan sxemasi.

tanasida 3000ga yaqin oqsil xillari mavjud. Odam tanasida esa L.Poling hisobi bo‘yicha 100 mingdan ortiq oqsil xillari bor. Oqsilning bunchalik keng miqyosda xilma‑xilligi ularning o‘ta murakkab strukturadagi tafovutlari hisobiga ta’min etiladi. Oqsil moddasining xossalari ularning birlamchi, ikkilamchi, uchlamchi va to‘rtlamchi struktura daraja-siga bog‘liq. Oqsilning funksional xossalarining namoyon bo‘lishini ta’min etishda uning birlamchi darajadagi strukturasi ya’ni polipeptid zanjirlarining o‘ziga xos, betakrorligining ahamiyati ayniqsa yuksakdir. Kelgusi avlodlarga irsiylangan genlar faoliyatining mahsuli bo‘lmish oqsillar genetik axborotning fenotip shaklida namoyon bo‘lishini ta’min etuvchi barcha hayotiy jarayonlarining realizatsiyasini ta’min etuvchi polifunksional biopolimerdir. Oqsil molekulalari kelgusi avlod-larga irsiylangan genetik axborotning realizatsiyasini ta’min etuvchi quyidagi funksiyalarni bajaradilar: