Mavzu: Mineral о‘g‘itlarni tuproqqa solish me’yorini aniqlash

Kaliy sulfat(K₂S0₄)–mayda kristallsimon kukun bо‘lib, kul rang tusda bо‘ladi. Tarkibida 45-50% kaliy bor. Suvda yaxshi eriydi, о‘ziga nam tortmaydi, mushtlashmaydi.
Murakkab о‘g‘itlar tarkibida 2-3 xil oziqmoddalari bо‘lgan о‘g‘itlardir. Ularga mikroо‘g‘itlarni ham qо‘shish mumkin. Murakkab о‘g‘itlardan foydalanish о‘g‘itlarning samaradorligini yanada oshirishga, bajariladigan ish hajmini ancha kamaytirishga imkon beradi.
Ammofos (NH₄H₂PO₄)– oqimtir tusdagi, kristall holdagi tuzga о‘xshash modda, tarkibida 10-12% azot va 50% gacha fosfor bor. Suvda yaxshi eriydi, о‘ziga nam tortmaydi, mushtlashmaydi yoki salgina mushtlashishi mumkin.
Diammofos [(NH₄)₂ HPO₄– oqimtir kristall holdagi tuzsimon modda bо‘lib, tarkibida 20-22% azot va 52% fosfor bor. Suvda yaxshi eriydi, namni о‘ziga kam tortadi, kam mushtlashadi.
Ammoniylashtirilgansuperfosfat[Ca(NH₄)₂*HPO₄*CaHPO₄]– Qoratovdan qazib olinadigan xom ashyodan tayyorlanadi, rangi sarg‘ish, donador holda ishlab chiqariladi. Tarkibida 14,5% fosfat va 15% azot bor. Suvda о‘rtacha eriydi, о‘ziga namni kam singdiradi, kam mushtlashadi.
Organik (mahalliy)о‘g‘itlar ichida gо‘ng asosiy о‘rinni egallaydi. Gо‘ng tarkibida g‘о‘za uchun eng zarur hisoblangan azot, fosfor va kaliy о‘g‘itlari, shuningdek, о‘simliklar kam miqdorda talab qiladigan mikro-elementlardan: bor (B), marganets (Mn), kobalt (Сo), mis (Cu), rux (Zn), molibden (Mo) kabi moddalar bо‘ladi. Bulardan tashqari gо‘ngda kalsiy, magniy, oltingugurt kislota va boshqa foydali moddalar ham mavjud.
Gо‘ng ekinlarga oziq bо‘lishidan tashqari, undagi organik moddalar tuproq strukturasini yaxshilab, unumdorligini oshiradi. Gо‘ng solingan yerlarda tuproqning g‘ovakligi oshadi, suv о‘tkazuvchanligi yaxshilanadi, namniuzoqsaqlab turadi. Tarkibida organik moddalari kam, og‘ir tuproqli yerlarda uning hajmini oshirishda, suv va havo rejimi hamda mikrobiologik jarayonlarni yaxshilashda gо‘ngning о‘rni, ayniqsa katta. Mexanikaviy tarkibi yengil tuproqlarda esa uning qovushqoqlik xususiyatini yaxshilaydi. Gо‘ng yerga solingan mineral о‘g‘itlarning samaradorligini oshirishda ham muhim omil hisoblanadi. Shuning uchun mineral о‘g‘itlarni organik о‘g‘itlar bilan aralashtirib solish tavsiya qilinadi
Gо‘ng yerga kuzgi shudgorlash oldidan maxsus gо‘ng sochadigan mashinalarda sochiladi. Bunda har gektar yerga о‘rta hisobda 8-10 tdan gо‘ng solish tavsiya qilinadi. Parranda axlati, ipak qurti chiqindisi va g‘umbaklari eng kuchli organik о‘g‘itlardan hisoblangani uchun ularni g‘о‘zaning о‘suv davrida mineral о‘g‘itlar bilan aralashtirilib berish tavsiya qilinadi.Najasni yerga solishdan oldin uni kompostlash kerak. Buning uchun yerga solishdan 2-3 oy ilgari paykal yoniga (uni zaxroq yerda tayyorlansa yaxshi bо‘ladi) eni 2-2,5 mva chuqurligi 0,7 m bо‘lganchuqur (transheya) qaziladi.