Mavzu: Mineral о‘g‘itlarni tuproqqa solish me’yorini aniqlash

Mochevina (karbomid)[CO(NH₂)₂] – oq kristall shakldagi birikma. Hozirda donador holda ishlab chiqarilmoqda. Bu о‘g‘it qattiq holdagi azotli о‘g‘itlar ichida eng yuqori konsentratsiyali bо‘lib, tarkibida 46% azot bor. Havo namligi о‘rtacha bо‘lganda namni о‘ziga о‘rtacha tortadi, suvda yaxshi eriydi.
Kalsiy sianamidCa(CN)₂– tо‘q kul rang, ba’zan qoratusdagi changsimon kukun holda bо‘lib, zaharli, g‘о‘za bargini tо‘kish (defoliatsiya qilish) uchun ham ishlatiladi. Tarkibida 20-21%azot bor, agar notо‘g‘ri saqlansa, tarkibidagiazot yо‘qoladi. Suvda parchalanadi. Shuning uchun ham u odatda temir yoki yog‘och idishlarda saqlanadi. Zaharli bо‘lgani uchun uni о‘g‘it sifatida yerga faqat ekish oldidan solish mumkin.
Suvsiz ammiak(NH₃) – rangsiz suyuqlik bо‘lib, tarkibida 82,5% azot bor. Suvda tez eriydi. Paxtakor mintaqalarda suvsiz ammiakni suvli ammiakka aylantirib ishlatish tavsiya qilinadi, chunki u arzonga tushadi, saqlash qulay.
Fosforli о‘g‘itlar. Superfosfat[Ca(H₂P0₄)₂]-oq yoki kul rang tusdagi modda, I navida 19,5%, II navida 19,0 va III navida esa 14,0% sof holdagi fosfor bor. Suvda sekin eriydi. Namni о‘ziga osongina tortib olib, mushtlashib qoladi. Donador superfosfat yaxshi sochiluvchanlik xususiyatiga ega, kukunsimon superfosfatga nisbatan samaradorligi yuqori va yaxshi saqlanadi.
Pretsipitat(СaHPO₄ • 2H₂O) – oq kukun bо‘lib, tarkibida 38-40% fosfor bor. О‘ziga nam tortmaydi va mushtlashib qolmaydi, suvda umuman sekin eriydi.
Ikkilamchi superfosfatCaHPO₄-2H₂O-kul rang kukun holidagi modda, tarkibida 40-50% fosfor bor. Suvda sekin eriydi, о‘ziga nam tortmaydi va mushtlashib qolmaydi.
Kaliyli o’gitlar.
Kaliy xlorid(KCl)– kо‘rinishidan mayda kristallsimon oqtuzga о‘xshaydi, tarkibida qisman natriy xlor ham aralashgan. Unda 52-57% kaliy bor. Suvda eriydi, о‘ziga namni kam tortadi, tez mushtlashib qoladi.
Kaliy tuzi – uni kaliy xloriddan farqi shuki, u oq mayda kristallidan tashqari, yirik, turli rangda, kо‘pchiligi pushti rangda bо‘ladi. Tarkibida 25% chamasida natriy xlor (NaCl) aralashgan, bunda 40% kaliy bor. Suvda eruvchan, namni о‘ziga kam tortadi, mushtlashib qoladi.