Mavzu: Milliy tarbiyaning mazmuni va mohiyati

Ma'lumki, qadriyatlar o`z mohiyatiga ko`ra, umuminsoniy ezgu tuyg`ular orqali milliy istiqlol mafkurasining g`oyalarini yurtdoshlarimiz qalbi va ongiga singdiradi. Shu ma'noda ushbu ikkinchi masalani yoritishdan maqsad: qadriyatlarimizga sog`lom va mo`'tadil munosabatni shakllantirishdan, Yoshlarimizning iymon-e'tiqodini mustahkamlash, irodasini baquvvat qilish ularni o`z mustaqil fikriga ega bo`lgan barkamol insonlar etib tarbiyalash, ularning tafakkurida o`zligini unutmaslik, ota-bobolarining muqaddas qadriyatlarini asrab-avaylash va hurmat qilish fazilatini qaror toptirishdan iboratdir.

• Ma'lumki, qadriyatlar o`z mohiyatiga ko`ra, umuminsoniy ezgu tuyg`ular orqali milliy istiqlol mafkurasining g`oyalarini yurtdoshlarimiz qalbi va ongiga singdiradi. Shu ma'noda ushbu ikkinchi masalani yoritishdan maqsad: qadriyatlarimizga sog`lom va mo`'tadil munosabatni shakllantirishdan, Yoshlarimizning iymon-e'tiqodini mustahkamlash, irodasini baquvvat qilish ularni o`z mustaqil fikriga ega bo`lgan barkamol insonlar etib tarbiyalash, ularning tafakkurida o`zligini unutmaslik, ota-bobolarining muqaddas qadriyatlarini asrab-avaylash va hurmat qilish fazilatini qaror toptirishdan iboratdir.
• Odamlar bitta jamiyatda, bir davrda va o’xshash sharoitlarda yashayotganliklariga qaramasdan, u yoki bu narsaning qadri turlicha anglab olinadi, tushuniladi va talqin qilinadi. Ijtimoiy jarayonlar ta'sirida kishilarning qadriyatlar to’g’risidagi tasavvuri, qarashlari o’zgaradi, bu esa taraqqiyot jarayonida odamlarning turmush sharoitlari, hayoti va ma'naviy qiyofasidagi o’zgarishlar bilan bog’liqdir.
• Ana shunga ko’ra, hammada ham qadrlash tuyg’usi doimo bir xil bo’lavermaydi, ijobiy va salbiy qarashlar, turli xil jihatlar har qanday qadriyatning qarama-qarshi tomonlarini tashkil qiladi. Ijobiyligi va salbiyligi, baholanishi va ahamiyatiga ko’ra bir-biriga mutlaqo ziddek bo’lib ko’rinadigan yaxshilik va yomonlik, haqiqat va haqsizlik, baxt-saodat va g’am-kulfat, taraqqiyot va tanazzul kabi tushunchalar hayotning bir-biriga zid va chambarchas bog’langan tomonlarini ifodalaydi.
• Shuni alohida ta'kidlash kerakki, qadriyatlar jamiyatning rivoji va kishilar hayotining turli davrlarida turlicha ahamiyat kasb etadi, tarixiy zaruriyatga mos ravishda goh u, goh bu qadriyat ijtimoiy taraqqiyotning eng oldingi pog’onasiga chiqib oladi, boshqalarini xiralashtirganday bo’lib tuyuladi. Natijada ijtimoiy rivojlanish va taraqqiyot qonuniyatlariga mos ravishda, oldinga chiqib olgan qadriyatni barqaror qilishga intilish nisbatan kuchayadi. Masalan, yurtni yov bosganida ozodlik, imperiya hukmronligi nihoyasida istiqlol, urush davrida tinchlik, tutqunlikda erkinlik, kasal va bemorlik onlarida salomatlikning qadri oshib ketadi, ularga intilish kuchayadi.
• Ta'lim-tarbiyaning muhim omillari bo’lgan qadriyatlarning namoyon bo’lish shakllari orasida o’z ahamiyatini, ijobiylik xususiyatlarini doimiy saqlab qoladiganlari ham bor. Bular inson vujudining tirikligi, umri va hayoti, sihat-salomatligi, mehnati, bilimi, muomalasi. Ular inson va jamiyat bor ekan, o’zining ijtimoiy ahamiyatini saqlab qolaveradi. Afsuski, ularning qarama-qarshisi bo’lgan kasallik, ma'nosiz hayot kechirish, bilimsizlik va boshqalar ham tarixiy jarayonlarning hamrohi. Tiriklik bor ekan-o’lim, borliq eng buyuk ma'vo ekan-yo’qlik, inson tirik jonzod ekan-kasallik, hayot kechirishdan maqsad mazmunli umr ekan-ma'nosiz іo’yilgan ba'zi qadamlar, yashashning zaruriy shartlaridan biri bilish va anglash ekan-bilimsizlik, taraqqiyotga intilish bor ekan-tanazzul va boshqalar insoniyatni doimo ta'qib qiladi. Yuqoridagi ijobiy qadriyatlarning ahamiyati ham ularga teskari bo’lgan jihatlarga nisbatan aniqlanadi. Yoshlarda, ayniqsa, talaba va o’quvchilarda ma'naviy yetuk tuyg’ularni shakllantirishda ana shunday aksiologik bog’liqliklarning botiniy va zohiriy tomonlarini o’rgatish katta ahamiyat kasb etadi.