Mavzu: “Mikroiqtisodiyot” fanining predmeti va o’rganish uslublari

Talab qonuni – boshqa sharoitlar o’zgarmaganda, bozordagi talab tovarlarning narxiga nisbatan teskari mutanosiblikda o’zgarishini bildiradi.
Talab qonuni narx darajasi bilan talab miqdorining teskari mutanosiblikda bog’liqligini ko’rsatadi. Uni
Tv = 1/V * Q
Formulasi bilan ifodalash mumkin. Bunda, Tv – talab, Q – tovar miqdori, V – tovar narxi. Talab qonuniga binoan narx oshsa, talab miqdori qisqaradi, narx pasaysa, talab ortadi.Ammo buning uchun boshqa omillar o’zgarmas deb qaraladi.Masalan, narx oshganda talab qisqarishi uchun daromad o’zgarmasligi kerak.Agar daromad narxga nisbatan ko’proq oshsa, talab ham ortadi. Natijada narx bilan talab o’rtasidagi teskari mutanosiblik buziladi. Narx va talabning o’zaro bog’liqligini bilish uchun boshqa omillar o’zgarmaydi deb taxmin qilinadi.
Talabning narxga nisbatan elastikligi bu narxning o’zgarishiga nisbatan talabning naqadar o’zgarganligini bildiradi. Agar narxga javoban talab jiddiy tarzda o’zgarsa, talab elastik hisoblanadi, agar bu o’zgarish sust bo’lsa noelastik talab paydo bo’ladi.Talabning elastikligini ko’p hollarda 4 ta omil yuzaga keltiradi.
Birinchi omil- tovarning qanday extiyojni qondirishiga.Ma’lumki, tovarlar 2 xil bo’ladi: a) kundalik iste’mol tovarlar, bularni hamma iste’mol etadi.b) obro’li, eng zarur bo’lmagan yoki zebu ziynat hosil etuvchi tovarlardir. Bu tovarlarni hamma emas saylangan xaridorlar iste’mol etadi. Bular odatda puldorlar yoki tovar havasmandlari bo’ladi.
Ikkinchi omil. Bozorda o’rinbosar tovarlarning mavjudligi. Masalan sariyog’ narxi oshsa, margaringa talabni oshiradi.Agar tovarning o’rinbosari bo’lmasa, narxning o’zgarishi uning o’ziga bo’lgan talabni elastik qiladi.
Uchinchi omil. Bozorning tavsifi. Agar bozor tor bo’lsa, narx o’zgarishi o’ yerdagi muayyan tovarlarga bo’lgan talabni elastik qiladi. Bordi-yu bozor kengroq bo’lsa substit - o’rinbosar tovarlarni topish mumkin. Bu yerda narxning o’zgarishi talabni boshqa tovarga ko’chiradi.