Mavzu: “Mikroiqtisodiyot” fanining predmeti va o’rganish uslublari

3.1-rasm. Talab va narx o’rtasidagi bog’liqlik grafigi.
2. Daromadlar miqdori. Daromad xarid qobilyatini belgilaydi. Daromadning talabga ta’siri jihatidan tovarlar ikki guruhga ajraladi: birinchisi, kundalik tovarlar bo’lib, bularga talab daromad kamaygan sharoitda ham ortib boradi, chunki boshqa qimmatroq tovarlar xaridi kamayganidan ularga talab oshadi. Masalan, oila daromadi yuqori paytda kir yuvish parashogini olar edi, uning daromadi 25 % ga qisqarib ketdi, endi u 2000 so’mlik parashok o’rniga 800 so’mlik kir sovunidan foydalanadi endi, iste’molchilar daromadini oshishining talabga ta’sirini o’rganish uchun, quyidagi 3.2-rasmni qaraymiz.




3.2-rasm. Talab egri chiziqlari.
Ma’lumki, iste’molchilar daromadi yuqori bo’lsa, ular tovarlarni sotib olish uchun ko’proq pul ajratadi. Agar bozor narxi o’zgarmas bo’lganda iste’mol qilinadigan mahsulot miqdori, masalan dan ga o’sishini kuzatish mumkin. Bu siljish bozor narxi qanday bo’lishidan qat’iy nazar amalga oshadi, shuning uchun talab chizig’i o’ngga qarab siljiydi. Rasmda bu siljish dan ga siljishi kabi akslantiradi. Ikkinchi tomondan, iste’molchining real daromadi oshsa, u miqdordagi tovarni yuqoriroq narxda, masalan, narxda ham sotib oladi, ya’ni daromadi oshmaganda tovarni narxda sotib olsa, real daromadi oshsa, u shu miqdordagi tovarni narxda sotib oladi. Bu holatda ham talab chizig’i o’ngga siljiydi. Umuman olganda, daromad oshganda narx ham, sotib olinadigan tovar miqdori ham o’zgarmay qolmaydi.
O’rinbosar tovarlar narxi. O’rinbosar tovarlar substitut tovarlar ham deyiladi.Agar bir tovar narxining o’sishi boshqa tovarga talabni oshirsa, bunday tovarlar bir-birini to’ldiruvchi tovarlar deyiladi.
4.Xaridorlarning didi. Har xil istemolchi yoki oila har xil tovarlarni afzal ko’radi, bu esa ularning shakllangan didiga bog’liq bo’ladi.
5.Xaridorlar soni. Xaridorlarning oz yoki ko’p bo’lishi va ularning xarid qobilyati talabga ta’sir etmay qolmaydi. Xaridorlar qanchalik ko’p bo’lsa, talab shuncha ortadi.