Mavzu: Mexanik uzatmali yuritmani loyihalash

b) xarakatni uzatish usuliga ko‘ra: qismlardagi maxsus elementlarning o‘zaro ilashishi xisobiga xarakat uzatuvchi tishli, chervyakli, zanjirli, vint-gayka va tishli tasmali uzatmalari;

qismlar orasidagi ishqalanish xisobiga xarakatni uzatuvchi tasmali va friksion uzatmalar.

Uzatmalar aylanuvchi qismlar o‘rnatilgan vallarning o‘zaro joylashishlari bo‘yicha xam quyidagi turlarga bo‘linadi: vallarining o‘qlari parallel bo‘lgan uzatmalar;

Mexanik uzatmalarning asosiy kinematik va energetik parametrlari va ular o‘rtasidagi bog‘lanishlar.

Aylanma xarakat uzatuvchi mexanik uzatmalar quyidagi kinematik parametrlar bilan tavsiflanadi:

•n – minutiga aylanishlar soni, ayl/min;

•w - aylanma xarakatning burchak tezligi, rad/s;

• - aylanuvchi jism nuqtasining chiziqli (aylana) tezligi, m/c;

•U – uzatmaning uzatishlar soni yoki

•i– uzatmadagi uzatishlar nisbati.

Ushbu parametrlar quyidagicha o‘zaro bog‘langan:

bu yerda r – detaldagi aylanuvchi nuqtaning aylanish o‘qiga nisbatan radiusi, m; d – aylanma detalning nuqta joylashgan diametri, m; n1 , 1 - uzatma yetaklovchi(kirish) validagi detalning aylanishlar soni (1/min) va burchak tezligi (rad/sek); n2 , 2 - uzatma yetaklanuvchi (chiqish) validagi detalning aylanishlar soni (1/min) va burchak tezligi (rad/sek).

Mexanik uzatmalarning energetik parametrlari uzatiladigan quvvat N [Vt, kVt], undan xosil bo‘ladigan aylana kuch Ft [N, kN], yoki aylantiruvchi moment T [Nm, kNm, Nmm], xarakatni uzatish davomida yo‘qotiladigan quvvatni belgilovchi foydali ish koeffitsiyenti  bilan tavsiflanadi. Ular o‘rtasidagi bog‘lanishlar quyidagicha ifodalanadi:



Bir juft o‘zaro bog‘langan aylanuvchi qismlar orasidagi, yaʼni bir pog‘onali oddiy uzatmaning uzatish nisbati i = n1 / n2 = 1 /2 = d2 / d1 Ko‘p pog‘onali murakkab uzatmalar uchun umumiy uzatish nisbati i у = i 1  i 2  i 3  …  i n , bu yerda i 1 , i 2 , i3 , in - aloxida pog‘onalarning uzatish nisbati Xuddi shunday bir pog‘onali oddiy uzatmaning foydali ish koeffitsiyenti  = N2 / N1 = T2 2 / T1 1 = T2 / T1 i; ko‘p pog‘onali murakkab uzatmalar uchun esa у    3  …  n bu yerda  ,  ,3 , n - aloxida pog‘onalarning FIK.