Mavzu: metrologiya haqida umumiy tushunchalar

1.4. O‘lchov vositalarining metrologik tavsifnomalari
Quyidagilar o‘lchov vositalarining asosiy metrologik tavsifnomalariga kiradi:
 asbob shkalasining bo‘linishi - shkaladagi ikkita bir-biriga qo‘shni belgilar
o‘rtasidagi oraliq;
 shkala bo‘linishining uzunligi - shkaladagi ikkita bir-biriga qo‘shni o‘qlar
o‘rtasidagi masofa;
 bo‘linishning baholanishi - shkalaning ikkita bir-biriga qo‘shni belgilariga
muvofiq keladigan kattaliklar mohiyatining farqi;
 ko‘rgazmalarning diapazoni - shkalaning boshlang‘ich va oxirgi
mohiyatlari bilan chegaralangan sohasi;
 o‘lchovlarning diapazoni-o‘lchanadigan kattalik mohiyatlarining o‘lchov
vositalarining yo‘l qo‘yiladigan xatoliklari me’yorlashtiriladigan sohasi;
 o‘lchovlarning chegarasi - o‘lchovlar diapazonining eng katta yoki eng kam
mohiyati;
 o‘lchovchi kuch - o‘lchaydigan uchlikning u kontaktda bo‘ladigan detalga
ko‘rsatadigan ta’sir kuchi;
 o‘lchov vositalarining yo‘l qo‘yilishi mumkin bo‘lgan chegarasi -
o‘lchovchi vosita ishga yaroqli va o‘lchash uchun yo‘l qo‘yilishi mumkin deb
hisoblanadigan eng katta xatoligi;
 o‘lchov vositalarining barqarorligi (stabilligi) - o‘lchovning metrologik
ko‘rsatkichlarining vaqt davomidagi doimiyligini aks ettiradigan xususiyati;
 o‘lchovning xatoligi - o‘lchov natijasi bilan o‘lchanayotgan kattalikning
haqiqiy mohiyati o‘rtasidagi farq;
 o‘lchovning aniqligi - o‘lchovlar sifatining ular natijalaridagi xatolikning
nolga yaqinligini aks ettiradigan tavsifi;
 o‘lchov vositalarining aniqligi - o‘lchovlar vositalari sifatining xatoligining
nolga yaqinligini aks ettiradigan tavsifi;
 o‘lchovlarning qayta amalga oshirilishi mumkinligi ayni bir xildagi
kattalikning turli sharoitlarda bajariladigan o‘lchovlari natijalarining yaqinligi;
 o‘lchovchi asbobning sezuvchanligi - o‘lchov vositasining chiqish joyidagi
signalning o‘lchanayotgan kattalikning og‘ishiga sabab bo‘lgan amalga nisbatan
munosabati;
 tuzatish - bir tizimli turdagi xatoliklarni istisno qilish va o‘lchanadigan
kattalikning haqiqiy mohiyatlariga nisbatan ancha yaqin turadigan mohiyatni olish
uchun o‘lchovchi asbobning ko‘rgazmasiga algebraik qo‘shib qo‘yilishi kerak
bo‘lgan kattalik.