Mavzu. Mantiq ilmining predmeti va axamiyati. Reja: Tafakkur mantiq ilmining o‘rganish ob’ekti


Qadimga grek falsafasida mantiq masalalari, dastlab, Parmenidning «Tabiat to‘g‘risida» asarida, Eleylik Zenon- iinGap



Download 446,93 Kb.
bet6/12
Sana20.04.2022
Hajmi446,93 Kb.
#567233
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   12
Qadimga grek falsafasida mantiq masalalari, dastlab, Parmenidning «Tabiat to‘g‘risida» asarida, Eleylik Zenon- iinGaporiyalarida, Geraklit talimotida u yoki bu darajada ko‘rib chiqilgan. Xristotelgacha bo‘lgan mantiqiy ta’limotlar ichida Demokritning mantiqiy ta’limoti, Sokratning induktiv metoda va Platonning daalektikasi_ diqqatga sazovordar.



Demokrit (er. av. 460-370 ysh


Demokrit mantiqiy ta’limotida fikrning chinligi masalasi muhim o‘rin tutadi. U ko‘proq induksiya va analogiyani o‘rganishga e’tibor beradi, xaqiqat- ni bilish ucho‘n yakka buyumlarni kuzatish, his qilish or- qali umumlashtirish zarur, deb ta’kidlayda. Xukmni sub’ekt va predikatning o‘zaro aloqasidan iborat, deb ta’riflay- di. U etarli asos qonunini ontologik asosda tushuntiradi. Demokritning mantiqiy ta’limoti keyinchalik Aristotel va F.Bekon ta’limotlariga sezilarli ta’sir ko‘rsatgan.



Sokrat (er. av. 469-399
Sokrat ta’limotiga ko‘ra buyumlarning mohiyatini bilib bo‘lmaydi. Inson, avvalo, o‘z-o‘zini bilishi kerak. Bilim umumiylik to‘g‘risvdagi tushunchadir. Hakiqatni aniklash uchun o‘ziga xos usul darkor. Bu usul vositasida o‘rganilayotgan buyum haqida umumiy tushuncha hosil qilinada va shu tushunchaga asoslanib buyum haqida fikr yuritiladi. Haqiqatni aniklash uchun muxolif fikridagi zidsiyatlar o‘rganiladi. Predmet hakidaga tushunchalar zidsiyatli bo‘lsa, demak, bilim yuzaki bo‘ladi. Sokrat haqiqatni aniklashda induksiya va definitsiyadan foydalanishni tavsiya etada.
Induksiya - kundalik hayotdagi yakka misollar asosida umumiy tushunchalarni hosil qilish usulidir. Definitsiya bahs jara
yonida tushunchalarni ta’riflashdan iborat. Bu usul ni Sokrat «mayevtika» deb agaydi.
Aristoteldan so‘ng mantiq ilmi asosan stoya maktabi vakillari, Epikur, skeptiklar ta’limotlarida rivoj- lantirilgan.
Stoya maktabi vakillari birinchi bo‘lib «logika» ter- minini tafakkur haqidagi maxsus fanni ifodalash uchun qo‘llashgan. Ular mantiqni falsafaning tarkibiy qismi, mantiqning maqsadi inson akdini xatolardan asrash va haqiqatga erishishdir, deb bilishgan. Stoiklar mantig‘i ikki qismdan iborat bo‘lgan: dialektika va ritorika; dialektika o‘z navbatida grammatika va bilish nazariyasiga bo‘lingan. Stoiklar ham Aristotel kabi nozidlik k,onu- nini to‘g‘ri tafakkurning asosiy prinsipi, deb bilganlar. Hukm masalasida esa ular qat’iy hukmlarni emas, ko‘proq shartli hukmlarni taxdil qilganlar. Ular shartli hukmni sabab va oqibat bog‘lanishlarini aks ettiruvchi tafakkur shakli deb bilib, xulosa chiqarishning quyidagi besh modusini ko‘rsatganlar:

1} R->‘R

Download 446,93 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   12




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish